آيا ادعاهايي چون ادعاي بنيامين نتانياهو درباره وجود فعاليت‌هاي هسته‌اي مخفي در ايران مي‌تواند در اين مسير اختلال ايجاد كند؟
خير. اين ادعاها بيشتر دستمايه مسخره عام و خاص شده و اتفاقا اين ادعاها بايد روند صدور گزارش نتيجه‌گيري وسيع‌تر درباره صلح آميز بودن برنامه هسته‌اي ايران را تسريع كند. ما دل‌مان مي‌خواهد كه اگر قرار است نتانياهو خود را اينگونه دستمايه مسخره همگان كند هر روز ادعاهايي از اين دست را در سطح بين المللي مطرح كند.
شما در همان سخنراني اخير خود در مجمع آژانس جمله‌اي گفتيد كه در رسانه‌هاي بين‌المللي بازتاب فراواني پيدا كرد و تفسيرهاي متفاوتي هم از آن شد دال بر اينكه اقدام يك‌جانبه آمريكا در خروج از اين توافق، تاثيرات منفي بر صلح و امنيت منطقه‌اي و
بين‌المللي به همراه خواهد داشت. برخي اين اظهارات شما را به هشدار سياسي ايران به آمريكا در منطقه تعبير كردند. اين تاثيرات منفي از نظر شما چه حوزه‌هايي را شامل مي‌شود؟
اگر خداي ناكرده برجام فرو بريزد، هيچ كس نمي‌تواند عواقب و نتايج آن را پيش بيني كند جز اينكه بگويد قطعا نتايج آن منفي و تاثيرگذار بر تمامي ابعاد اقتصادي، سياسي و امنيتي منطقه‌اي و بين المللي خواهد بود.
اگر برجام به هم بريزد طرف مقابل دست به چه اقدامي خواهد زد؟ آيا ايران را در محاصره قرار مي‌دهد؟ در آن‌صورت چه انتظاري از ايران خواهند داشت؟ آيا فكر مي‌كنند كه ايران دست روي دست مي‌گذارد؟ خير. آقاي رييس‌جمهور بارها درباره واكنش ايران به اين مساله صحبت كرده‌اند. قطعا تصميم‌هاي ايران عقلاني و به دور از احساسات و عواطف خواهد بود. ايران براساس منطق تصميم مي‌گيرد اما اينگونه برداشت نشود كه ايران هر فشاري را از جانب طرف‌هاي مقابل تحمل خواهد كرد و هيچ واكنشي كه آنها را متنبه كند انجام نخواهد داد. هر كشوري از منافع و حاكميت ملي خود دفاع مي‌كند. اما من اميدوار هستم كه ما به نقطه فروپاشي برجام نرسيم. فروريزي برجام مي‌تواند بستر روابط بين‌الملل در بسياري از حوزه‌ها را از حالت معمول خود خارج كند و به سمت و سويي حركت شود كه مورد دلخواه هيچ كدام از ما نيست.
غرب به خوبي اين نكات را مي‌داند و مسوولان جمهوري اسلامي ايران نيز هيچ‌گاه در اين خصوص گزافه‌گويي نكرده‌اند. ما اعتقاد داريم كه چو شمشير پيكار برداشتي، نگه‌دار پنهان ره آشتي. ما هر دو وجه را حفظ مي‌كنيم و ايران قطعا براساس عقلانيت و محاسبه‌هاي لازم اما براساس اطمينان به پشتوانه ملت و درراستاي حفظ حاكميت و منافع ملي حركت مي‌كند. ما قطعا نمي‌گذاريم كه آنها هر آنچه كه مي‌خواهند را آزادانه انجام دهند.
تا چه اندازه بايد به تداوم همراهي اروپا با ايران در اجراي برجام اميدوار بود؟
اروپايي‌ها تاكنون به خوبي در كنار تداوم اجراي برجام ايستاده‌اند و اين در حالي است كه در گذشته تحليل‌هايي از اين دست زياد بود كه اروپايي‌ها و آمريكاي‌ها بازي پليس خوب و بد را انجام مي‌دهند اما تا به امروز اروپايي‌ها از نظر گفتاري خوب ايستادگي كرده‌اند. اخيرا مواضع وزير خارجه و مشاور امنيت ملي دولت آمريكا عليه اروپا را شاهد بوديد. از آن‌سوي ميدان هم اروپايي‌ها محكم از اجراي برجام حمايت و اعلام كردند كه برخورداري از منافع برجام حق ايران است. ما اميدوار هستيم كه اين موضع‌گيري‌هاي لفظي، عملياتي شود. علاوه بر آن، وزراي خارجه چين و روسيه هم در چند روز اخير صحبت‌هاي جدي به نفع برجام داشتند و اعلام كردند به دنبال راهكارهاي جديد براي حفظ تجارت با ايران هستند.
پيش بيني شما از چالش ميان ايران و آمريكا در آينده نزديك چيست؟
بايد ديد در اين چالش سنگين سياسي كه در يك سوي آن ايران و بازماندگان در برجام هستند و در سوي ديگر آن دولت خودخواه و خودبزرگ بين دونالد ترامپ ايستاده چه كسي برنده خواهد شد. دولت ترامپ منطق قدرت را دنبال مي‌كند و اين منطق جنگل است و در قرن 21 اين منطق نمي‌تواند چاره‌ساز باشد. كاري كه دولت فعلي آمريكا انجام مي‌دهد جز ايجاد يك آشفتگي سياسي چه در داخل و چه در خارج آمريكا فايده ديگري ندارد. از حيث داخلي آمريكا هيچ‌گاه تا اين اندازه آشفته نبوده و حداقل بنده به خاطر ندارم كه آمريكا پيش از اين در چنين وضعيت بغرنجي از نظر استراتژي سياسي قرار گرفته باشد. ايران بايد با درايت، حوصله و صبوري و به دور از شعار و احساسات سعي كند از اين مانع عبور كند. ما بايد مانع را دور بزنيم و به سمت آن نرويم كه الحمدلله تا به امروز مسوولان سياسي ما بسيار هوشمندانه عمل كرده‌اند.
آمريكا در اجلاس سالانه آژانس بين المللي انرژي اتمي بسيار تنها بود و جز عربستان، امارات و اسراييل كسي از اين كشور حمايت نكرد و همه به حمايت از ايران برخاسته بودند. من درطول عمر سياسي خودم در يك مجمع عمومي سراغ ندارم كه آمريكا تا اين حد منزوي شده باشد اما اين بار آمريكا واقعا منزوي شده بود. اين مساله نه غلو و نه شعار است. زماني كه اتحاديه اروپا مي‌گويد آمريكا با خروج از برجام اشتباه كرد دلالت بر چه مساله‌اي دارد؟
در سفر اخيري كه جناب رييس‌جمهور به نيويورك داشتند نيز ما شاهد برتري سياسي ايران بوديم. اين مساله جاي شكر‌گزاري دارد.
از نظر مردم دنيا چالش موجود ميان ايران و آمريكا است. افكار عمومي در يك سوي چالش غولي را به نام آمريكا مي‌بينند كه پيرو منطق قدرت است و در يك سوي ديگر آن ايران ايستاده كه پيرو قدرت منطق است. ديديم كه قدرت منطق بر منطق قدرت چربيد و دنيا با ايران همراه بود. تاكنون سابقه نداشته كه ايران اينگونه در مجمع عمومي سازمان ملل در جايگاه برتر قرار داشته باشد.
در جلسه شوراي امنيت كه رييس‌جمهور آمريكا رياست آن را برعهده داشت يك نفر هم به حمايت از مواضع سياسي وي برنخاست. نمايندگان تمام كشورهاي حاضر از بوليوي تا فرانسه و انگليس از اجراي برجام حمايت كردند و به ترامپ مي‌گفتند كه در اين حوزه اشتباه كرديد. اين يك دستاورد بزرگ سياسي است و نبايد آن را دست كم بگيريم. اميدوار هستم كه برخي از عزيزان منتقد ما حداقل منصفانه مساله در انزوا قرار گرفتن سياسي ترامپ را تحليل كنند و شاكر باشند كه ايران در اين چالش توانسته با قدرت منطق خود بر منطق جنگلي ترامپ چيره شود.
شما در سخنان خود بارها بر استقبال ايران از همكاري هسته‌اي ايران با همسايگان صحبت
كرده‌ايد. آيا تاكنون پيشنهادي براي اين همكاري از سوي همسايگان دريافت كرده ايد؟
كسي فعلا از همسايگان ما براي اين همكاري پيشقدم نشده است. ما اعلام مي‌كنيم و آماده هستيم كه با كشورهاي همسايه به خصوص حوزه خليج فارس كه به فعاليت‌هاي هسته‌اي ورود پيدا كرده‌اند، همكاري كنيم. هرچند كه از نظر سياسي ما با برخي از اين كشورها مشكل داريم اما از آنجا كه مساله ايمني هسته‌اي حساسيت‌هاي خاص خود را دارد ما از همكاري با همسايگان خود در اين حوزه استقبال مي‌كنيم.اگر خدايي ناكرده در فناوري هسته‌اي حادثه‌اي رخ بدهد اين حادثه مرز نمي‌شناسد و با حوادث ديگر فرق مي‌كند. توصيه سازمان و پيش از اين آقاي دكتر ظريف هم اين بوده كه حداقل در بعد فني ايران و كشورهاي همسايه اقدام به انتقال تجربه در مسائل ايمني هسته‌اي و تبادل كارشناس كنند. اين مسائل سياسي نيست و حتي ممكن است زمينه اعتماد سياسي ميان كشورها را فراهم كند. همين نوع همكاري‌ها مي‌تواند زمينه‌سازي براي اعتماد سياسي باشد. اعتماد سياسي طرفين از بين رفته و خاورميانه از اين منظر متضرر شده است. شايد همكاري‌هاي هسته‌اي ميان ايران و برخي كشورهاي منطقه كه با هم اختلاف سياسي دارند روزي به اين منتهي شود كه سياسيون كشورها در ساير مسائل هم با يكديگر به تفاهم برسند.
سوالي كه برخي از همسايگان ما بايد به آن پاسخ بدهند اين است كه حاصل سياست‌هاي تخريبي آنها در منطقه چه بوده است؟ عربستان سرزمين يمن را شخم زد و شاهد هستيم كه ملت يمن در يك زندان بزرگ گرفتار شده‌اند. عربستان هم از ادامه اين جنگ متضرر مي‌شود و ماهانه چند ميليارد دلار هزينه اين جنگ را پرداخت مي‌كند. حاصل اين جنگ براي عربستان چه بود؟ اگر عربستان همين هزينه را براي ارتقاي معيشت مردم يمن كرده بود، مي‌توانست يمن را تصاحب كند. رفتار نابخردانه عربستان در اين زمينه قابل مشاهده است. حتي اگر عربستان به دنبال اين بود كه ملت يمن را با خود همراه كند مي‌توانست اين پول را هزينه ارتقاي معيشت آنها كرده تا دل آنها را هم به دست آورد. اما امروز عربستان كاري كرده كه تبديل به دشمن دايمي و تاريخي ملت يمن شده است.
در مورد امارات هم وضع به همين منوال است. رابطه تجاري ايران و امارات بسيار خوب است و شركت‌هاي تجاري ايراني بسياري در اين كشور فعالند. هفته‌اي بيش از 30 پرواز ميان ايران و امارات در جريان است و سطح رابطه تجاري ما رقمي بيش از 10 ميليارد دلار است كه البته زماني به 14 ميليارد دلار هم رسيده بود. سوال اينجاست كه امارات چرا اين رفتار نسنجيده، ناپخته، ناآگاهانه، نادرست، غيرعادلانه و جاهلانه را در برابر ايران در پيش گرفته است؟ اين كشورها بايد بدانند كه ايران كشوري بزرگ و مقتدر با پيشينه تاريخي است. چرا با يك كشور مقتدر در منطقه كلنجار مي‌روند؟ مگر ايران به دنبال چيست؟ نه به سرزمين آنها چشمداشت داريم و نه به منابع طبيعي آنها. آنها به جاي همراهي، دشمن فرضي خلق مي‌كنند و با آن مبارزه مي‌كنند. برخي از اين كشورها داعش و طالبان را به وجود آورده‌اند و سپس از ايران دشمن سازي مي‌كنند. تا چندي پيش ادعا مي‌كردند كه ايران ابوبكر البغدادي را به افغانستان فرستاده و اين در حالي است كه ما در اهواز شاهد آن اتفاق ناگوار توسط داعش بوديم.
خالد الفالح، وزير انرژي عربستان سعودي در شصت و دومين كنفرانس عمومي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در وين با اشاره به برنامه هسته‌اي ايران مدعي شد كه عربستان خواستار شفاف سازي در رابطه با سطح ايمني نيروگاه‌هاي هسته‌اي است و همچنين ادعا كرد كه استاندارد‌هاي ايمني نيروگاه هسته‌اي بوشهر موجب نگراني منطقه خليج فارس و خاورميانه شده است. آيا آژانس در اين زمينه تاكنون ابراز نگراني كرده و ايران چه گام‌هايي براي افزايش سطح ايمني نيروگاه بوشهر برداشته است؟
ايران براي شفاف‌سازي چه كند؟ يك مرجع بين‌المللي مورد تاييد بايد اين كار را انجام بدهد چرا كه در غير اين صورت اگر از من سوال كنيد من مي‌گويم بوشهر ايمن است و همين‌طور اگر از اماراتي‌ها هم سوال كنيد آنها ايمني نيروگاه‌هاي خود را تضمين مي‌كنند. در حال حاضر OSARTيك مرجع بين‌المللي است كه نماينده آن تا چندماه ديگر به ايران سفر خواهد كرد. وانو (WANO) يك مرجع بين‌المللي ديگر در اين حوزه است كه نمايندگان آن چندبار از ايران بازديد كرده و سطح ايمني نيروگاه‌هاي ما را از C به B ارتقا داده است. وانو وOSART مراجع بين‌المللي هستند و به ايران يا كشور ديگري گرايش ندارند. پس ايران گام‌هاي لازم در اين زمينه را برداشته است.
ما علاقه‌مند هستيم كه دانشمندان هسته‌اي كشورهاي همسايه هم به ايران سفركنند و از نزديك در جريان وضعيت ايمني نيروگاه‌هاي ما قرار بگيرند. كويت يك بار در اين زمينه ابراز نگراني كرده بود و ما اعلام كرديم كه از حضور دانشمندان كويتي در بوشهر خوشحال مي‌شويم و دعوت كرديم كه مهمان ما باشند.
كه نيامدند؟
بله. ما الان هم به كشورهاي خليج فارس اعلام مي‌كنيم كه دانشمندان شما مهمان ما باشند و از نيروگاه بوشهر بازديد كنند. ما اميدوار هستيم كه بتوانيم يك «مجمع منطقه‌اي ايمني هسته‌اي» با حضور دانشمندان هسته‌اي كشورهاي همسايه تشكيل بدهيم.