روابط تركيه و اتحاديه اروپا بهشدت متاثر از روابط تركيه با آلمان است. روابط در هم تنيده دو كشور و حجم بالاي تركهاي ساكن آلمان باعث شده است كه دو كشور با وجود همه اختلافاتي كه دارند، نتوانند به آساني يكديگر را كنار بگذارند. همين امر موجب شد كه رجب طيب اردوغان با وجود همه اختلافاتي كه با مقامهاي آلماني داشت به اين كشور سفر كند تا نه تنها روابط ميان آنكارا و برلين و حتي در سطح بالاتر تركيه و اتحاديه اروپا را بهبود ببخشد. اردوغان در سفري سه روزه كه به آلمان داشت با آنگلا مركل، صدراعظم آلمان و فرانك والتر اشتاين ماير، رييسجمهور اين كشور ديدار و گفتوگو كرد و در روز آخر حضور خود در اين كشور يك مسجد را در شهر كلن افتتاح كرد كه عملا بزرگترين مسجد مسلمانان در آلمان به حساب ميآيد. اما حضور اردوغان كم حاشيه نبود زيرا همانگونه كه طرفداران اردوغان براي استقبال از او به خيابانها آمده بودند، مخالفاني نيز در خيابانها حضور داشتند و معتقد بودند كه اردوغان بايد هرچه سريعتر خاك آلمان را ترك كند. از همين رو مراسمهاي استقبال از اردوغان تحت تدابير شديد امنيتي برگزار شد. حتي در مراسم افتتاح مسجد نيز به حدي تدابير امنيتي بالا بود كه تكتيراندازان پليس در بالاي ساختمانها براي پوشش امنيتي اردوغان حضور داشتند.
با اين حال دولت آلمان به اين بهانه اردوغان را به آلمان دعوت كرد كه نه تنها بتواند روابط دو كشور را پس از كودتاي نافرجام سال 2016 در تركيه بهبود ببخشد، بلكه شرايطي فراهم شود تا تعدادي از شهروندان بازداشتي آلماني باقي مانده در تركيه نيز آزاد شوند. اما با وجود ديدارها و حضور اميدواركننده اردوغان در آلمان، اظهارنظرهاي مقامهاي مختلف نشان داد كه شكافها ميان طرفين برقرار است.
با اين حال اردوغان در مراسم افتتاح مسجد در كلن گفت: ما در يك دوره بحراني يك سفر پربار و موفق به آلمان داشتيم. من تاكيد كردم كه ما بايد اختلافاتمان را كنار بگذاريم و بر منافع مشترك تمركز كنيم.
اما حقايقي كه از سفر منتشر ميشود چيز ديگري است. طبق گفتههاي حاضران در مهماني كه توسط فرانك والتر اشتاين ماير، رييسجمهور آلمان براي حضور اردوغان ترتيب داده شد. اردوغان، دولت آلمان را متهم كرده كه به تروريستها در برابر تركيه پناه ميدهد.
برخي متحدان ارشد دولت مركل عنوان كردند كه اين ديدار پيش از بحران اقتصادي در تركيه برنامهريزي شده بود از همين رو هرگونه كمكهاي از سوي آلمان به تركيه به خصوص پس از تحريمهاي محدود امريكا عليه اين كشور رد شده است. نوربرت روتنگ، رييس كميته روابط خارجي پارلمان آلمان به روزنامه فونكه گفته است: زمان اين ديدار اشتباه و خيلي زود بود. روابط تركيه و آلمان نيز پس از اين ديدار بهتر و آسانتر نيز نشد.
برخي تحليلها حاكي از آن است سيگنالهايي كه مركل در ديدار با اردوغان مخابره كرد، نشان داد كه دو طرف نه تنها مصالحه نكردند حتي به آن نزديك هم نشدند.
در حال حاضر تركيه به شدت تحت فشار چالش اقتصادي قرار گرفته و با تحريمهاي محدود ايالات متحده دست و پنجه نرم ميكند. همچنين در شرايطي درهاي آلمان به سوي اردوغان گشوده شد دولت تركيه با اروپا بر سر استانداردهاي دموكراتيك از جمله آزادي مطبوعات و همچنين زنداني كردن شهروندان آلماني دچار چالش است. همچنين يك روزنامهنگار تركيهاي نيز كه در تركيه به جاسوسي متهم شده نيز در آلمان حضور دارد و اردوغان خواهان استرداد او به تركيه است كه مركل روشن ساخت كه با اين موضوع مخالف است. مركل بعد از ديدار دو رهبر در روز جمعه و در يك كنفرانس خبري مشترك گفت: از يك طرف يك علاقه استراتژيك و مشترك به روابط خوب وجود دارد و در سويي ديگر تفاوتهاي عميق در مورد آنچه ديدگاه در خصوص يك جامعه آزاد، دموكراتيك و باز با تركيه وجود دارد.
در زمان حضور اردوغان در آلمان نيز تظاهرات گستردهاي عليه وي برگزار شد. پرونده جان دوندار، سردبير روزنامه جمهوريت از جمله موارد اختلافي رييسجمهور است. برخي رسانههاي محلي نيز گزارش دادند كه رييسجمهور تركيه تهديد كرده است كه اگر در كنفرانس مشترك جان دوندار حضور داشته باشد از حضور در كنفرانس خبري صرف نظر خواهد كرد. دوندار كه اكنون در آلمان زندگي ميكند، در تركيه به افشاي اسناد دولتي متهم شده است و حكم زندان او در تركيه صادر شده است. او تصاويري را از كاميونهاي حامل سلاح تركيه به اسم كمكهاي بشردوستانه به سوريه را منتشر كرده بود كه براي دولت تركيه بسيار دردسرساز شد. دوندار نيز در حساب توييتري خود عنوان كرد كه پس از تهديد اردوغان در نشست خبري حضور پيدا نخواهد كرد. مركل در نشست خبري مشترك با اردوغان به اين پرونده اشاره كرد و به خبرنگاران گفت كه او و اردوغان بر سر اين پرونده و حكم صادر شده در خصوص آن ديدگاههاي متفاوتي دارند. اما اردوغان عنوان كرد كه اين فرد در تركيه محكوم شده است. او يك جاسوس است و اسرار دولتي را منتشر كرده است.اين طبيعيترين حق تركيه است كه خواستار استرداد او از آلمان باشد. با اين حال مباحث دو سياستمدار به اين سمت سوق پيدا كرد كه آلمان نيز از تركيه خواست تا شهروندان آلماني را آزاد كند كه يك معترض فضاي جلسه را مختل كرد. سپس موضوعات وارد مباحث منطقهاي از جمله سوريه و همچنين اقتصاد تركيه شد.
به گزارش بلومبرگ، آلمان يكي از بزرگترين شركاي تجاري تركيه محسوب ميشود و همكاري گستردهاي ميان طرفين جريان دارد، از همين رو برنامهريزي شده هياتي اقتصادي در ماه اكتبر در تركيه حضور پيدا كنند تا جلساتي را با مقامهاي اقتصادي اين كشور داشته باشند. همچنين رهبران دو كشور عنوان كردند كه بناست به همراه ولاديمير پوتين، رييسجمهوري روسيه و امانوئل ماكرون، رييسجمهوري فرانسه نشستي چهارجانبه در تركيه با محوريت موضوع سوريه برگزار كنند.
مركل و اردوغان با اين حال تلاش كردند تنشها را پس از دو سال كاهش دهند. مقامهاي آلماني، دولت تركيه را متهم كردند كه از روشهاي نازيها براي توقف مخالفان خود استفاده ميكنند. از طرفي تركيه و امريكا به عنوان دو عضو اصلي ناتو روزهاي بدي را در روابط خود سپري ميكنند و آلمانيها نميخواهند تعهد تركيه به ناتو به عنوان دومين قدرت نظامي اين اتحاديه خدشهدار شود و به نحوي نيز قصد دارند اثرات جنگ اقتصادي امريكا عليه تركيه نيز كاهش يابد و تركيه را در بلوك غرب از دست ندهند. همچنين بحث پناهجويان سوري هنوز موضوع داغي است كه اروپاييها براي كمتر كردن اثر آن بر اين اتحاديه مجبور به همكاري جدي با تركيه هستند.
با اين حال در شرايط كنوني مركل نميتواند پافشاريهاي زيادي در ارتباط با تركيه در خصوص اصولهاي اروپاي داشته باشد. زيرا اكنون 8/2 ميليون تركيهاي در آلمان زندگي ميكنند و تقريبا 7 هزار كسب و كار آلماني در تركيه مشغول به همكاري در اين كشور هستند. اما جامعه آلمان به دليل ارتباط تنگاتنگ با تركيه نگران شرايط سياسي و دموكراسي در تركيه هستند. يك نظرسنجي در FG Wahlen نشان داد كه 9 نفر از 10 آلماني دموكراسي در تركيه را در معرض تهديد ميبينند. واقعيت آن است كه روابط تخريب شده ميان آلمان و تركيه با يكديگر به سادگي بازسازي شود و ديدار اردوغان همه آنچه طي ساليان اخير رخ داده را به ورطه فراموشي بسپارد.