فرصت مغتنم بازگشت
«سرباز هخامنشي»
حسن فاضلي‌نشلي
بازگشت سرديس سرباز هخامنشي به ايران را بايد يك اتفاق مهم تلقي كنيم؛ در روزگاري كه ما با برهوت خبرهاي خوب روبه‌رو هستيم و هر چه مي‌شنويم خبر ناگوار و منفي است. به نظر من ابعاد اين اتفاق مهم بايد به خوبي از سوي دستگاه‌هاي فرهنگي و همين دستگاه ديپلماسي ما درك شود. چرا كه زبان فرهنگ پلي است براي بهبود ارتباطات سياسي و اقتصادي. موضوعي كه مسوولان ما چندان به آن توجه ندارند. به همين دليل هم ما نتوانسته‌ايم از پتانسيل‌هاي فرهنگي كشورمان در جهت بهبود جايگاه مان در جهان به اندازه كافي بهره ببريم. هر چند برخي از دولت‌هاي اروپايي و امريكا در برابر ايران سياست‌هايي را در پيش گرفته‌اند كه مبتني بر فشار و تضاد است؛ اما رويكرد مراكز علمي در اين كشورها لزوما با سياست‌هاي دولت‌هاي‌شان همخواني ندارد. محققان و ايران شناسان در اين مراكز دانشگاهي معمولا با شناخت دقيق از پيشينه تاريخي ايران، براي سرزمين ما احترام ويژه‌اي قائلند. اما ما در زمينه ديپلماسي فرهنگي نتوانسته‌ايم از اين فرصت بين‌المللي به خوبي استفاده كنيم. براي مثال در ماجراي پرونده الواح هخامنشي كه دادگاه عالي امريكا به نفع ايران راي داد، دادگاه شيكاگو نقش موثري به نفع ايران ايفا كرد. همين اتفاق كافي بود تا ما براي معرفي اهميت تاريخ و فرهنگ‌مان به افكار عمومي در امريكا بكوشيم اما اين كار را نكرديم. متاسفانه در ايران معمولا جريان سياسي محافظه‌كار رويكرد مناسبي به اين موضوعات نشان نمي‌دهد. براي مثال چند سال قبل در ماجراي گالري بركت و اشياي باستاني به سرقت رفته از شهرستان جيرفت وقتي ايران مي‌خواست ثابت كند اين اشيا متعلق به ما است، قاضي شرط گذاشت كه يك غير ايراني بايد درباره اين ادعا شهادت دهد. تنها كسي كه حاضر شد دو يا سه بار به دادگاه برود و به نفع ايران شهادت بدهد خانم «هالي پيتمن» از دانشگاه پنسيلوانيا بود. بعد از آن هم راي به نفع ايران صادر شد و اشيا به كشورمان بازگشت. اين اشيا در دوره آقاي احمدي‌نژاد به كشور بازگردانده شد بدون اينكه نامي از اين محقق به ميان بيايد. حتي چند سال است براي اين خانم ويزاي علمي صادر نمي‌شود و نمي‌تواند با هدف پژوهش به كشورمان سفر كند. چنين رفتارهايي مي‌تواند به ديپلماسي فرهنگي ما لطمه بزند. معتقدم در دنيا هيچ كس به اندازه خود ما چراغ ايران‌شناسي را خاموش نكرده است. براي بهبود اين وضعيت مي‌توان خبر بازگشت سرديس سرباز هخامنشي به كشور را به فال نيك بگيريم و آرزو كنيم كه دستگاه ميراث فرهنگي و ساير دستگاه‌ها با استفاده از اين پتانسيل هويت واقعي ايران را به مجامع جهاني معرفي كنند. لازمه اين كار بهبود رابطه دانشگاه‌هاي‌مان با دانشگاه‌هاي بين‌المللي و همين طور تسهيل ارتباط و رفت و آمد باستان شناسان و پژوهشگران خارجي به ايران است.
استاد باستان‌شناسي دانشگاه تهران