پيش به سوي دموكراسي

شايد براي عده زيادي از كساني كه دو شنبه شب مراسم THE BEST فيفا را نگاه كردند يا پيگير نتايج بودند، سوال پيش بيايد كه ساز و كار انتخاب بهترين بازيكن مرد و زن، بهترين مربي مرد و زن، بهترين دروازه‌بان سال، بهترين هوادار، جايزه پوشكاش، جايزه بازي جوانمردانه و در نهايت تيم منتخب فيفا به چه صورت انجام شده. براي پاسخ به اين سوال به پروتكلي كه خود فيفا منتشر كرده مراجعه كرده‌ايم؛ پروتكلي كه در مورد نحوه راي دادن، قوانين و همچنين تاثير راي مردم به عنوان هواداران توضيح داده. ما هم از هواداران شروع مي‌كنيم.

فوتبال با مردم شكل مي‌گيرد. با حضور هواداران. اين طرفداران هستند كه چرخ صنعت فوتبال را مي‌چرخانند. پس منطقي است كه نهادهاي فوتبال هنگام انتخاب بهترين‌ها درصدي را هم به نظرات مردم اختصاص دهند. برعكس زماني كه فيفا و فرانس‌فوتبال با هم بهترين بازيكن را انتخاب مي‌كردند و در آن مردم هيچ نقشي نداشتند. بر همين اساس فيفا از سال 2016 در پروسه انتخاب بهترين‌هاي سال يا همان THE BEST‌ ، 25‌0/0براي مردم حق راي قائل شده. در انتخاب بهترين مربي مرد و زن و بهترين بازيكن مرد و زن. مردم مي‌توانستند در موعد مقرر شده توسط فيفا به صفحات مجازي مربوطه بروند و بازيكنان مورد نظرشان را از ميان10 نامزد نهايي كه توسط كارشناسان انتخاب شدند، برگزينند. البته مشخص است كه نبايد تمام پروسه را به راي مردم واگذار كرد؛ چراكه حب و بغض‌هاي طرفداري چنان قدرتمند هستند كه شانس زيادي براي انتخاب‌هاي معقول باقي نمي‌گذارد. نمونه‌اش انتخاب گل سال كه صرفا توسط مردم انتخاب شده بود؛ گلي كه حتي جزو بهترين‌گل‌هاي ماه ليگ جزيره هم قرار نگرفته بود، جايزه پوشكاش را از آن خودش كرد. محمد صلاح مصري با حمايت هواداران پرشمارش در مصر، رسما اين جايزه را مصادره كرد. در كنار آراي مردم، فيفا به صورت مساوي 75% باقي‌مانده را به آراي مربيان (يك نفر به ازاي هر كشور)، آراي كاپيتان‌ها (يك نفر به ازاي هر كشور) و ژورناليست‌ها (يك نفر به نمايندگي از هر كشور) اختصاص داده. هر كدام 025/0 .

در اين ميان قوانين خاصي هم براي نحوه راي دادن وجود دارد. علاوه بر اينكه هر كس مي‌تواند به 3 نفر راي بدهد و اين 3 نفر به ترتيب 5، 3 و 1 امتياز كسب مي‌كنند، فيفا اعلام كرده كه كاپيتان‌ها مي‌توانند به مربي كشور خودشان راي دهند. همچنين كاپيتان‌ها و مربيان مي‌توانند به بازيكني كه از تيم خودشان نامزد شده راي بدهند. اما بازيكنان يا مربياني كه نامزد كسب جايزه هستند نمي‌توانند به خودشان راي دهند. احتمالا اين پاسخ سوال كساني است كه بعد از ديدن آراي تفكيكي انتخاب بهترين‌هاي فيفا با تعجب مي‌پرسند رونالدو به خودش راي نداده؟ در واقع رونالدو چون كاپيتان تيم ملي كشورش است و در ضمن جزو نامزدهاي كسب جايزه هم به شمار مي‌رفته، نمي‌توانسته به خودش راي بدهد. همين‌طور مسي و مودريچ و سايرين. براي ژورناليست‌ها اما محدوديتي وجود ندارد. براي طرفداران نيز تنها محدوديتي كه وجود دارد اين است كه عضو سايت فيفا شده باشند. همچنين فيفا تبصره‌هايي براي حالت‌هاي خاص در نظر گرفته. مثلا اينكه اگر دو نامزد در مجموع امتياز برابر داشته باشند، آن كسي در رده‌بندي نهايي بالاتر قرار مي‌گيرد كه به دفعات بيشتري مورد انتخاب اول قرار گرفته.

با اينكه روش انتخاب بهترين‌ها تا حد زيادي تلاش كرده به يك انتخاب دموكراتيك تبديل شود، انتخابي كه بتواند هم نظرات كارشناسان و هم نظرات هواداران را دخيل كند، اما هنوز هستند منتقداني كه ابهاماتي را در اين زمينه مطرح مي‌كنند. به عنوان مثال عده‌اي ادعا مي‌كنند به دليل شفاف بودن آرا، مربيان و كاپيتان‌ها تحت تاثير رفاقت‌هاي باشگاهي و ملي قرار مي‌گيرند. مثلا مسي براي اينكه با كسي دچار مشكل نشود به بازيكني از بارسلونا يا آرژانتين راي مي‌دهد. در حالي كه نگاهي اجمالي به ريز نتايج انتخابات امسال نشان مي‌دهد تقريبا همه بازيكنان و مربيان بدون هيچ ابايي به شخص مورد نظرشان راي داده‌اند.

مسي به مودريچ، ستاره تيم رقيبش به عنوان نفر اول راي داده و رونالدو را در جايگاه سوم قرار داده. كي‌روش به هم‌وطنش رونالدو راي نداده. ميراندا كاپيتان برزيل به نيمار راي نداده و ترجيح داده به رونالدو و امباپه و مسي راي بدهد. و نمونه‌هاي بسياري از اين دست. از ديگر انتقاداتي كه وارد مي‌شود اين است كه نتيجه‌گرايي روي انتخاب بازيكنان تاثير مي‌گذارد.

همه به نتايج نگاه مي‌كنند و تعداد گل‌ها را مي‌شمارند و راي مي‌دهند. انتقادي كه مي‌توانست وارد باشد، اما با انتخاب مودريچ در مراسم دوشنبه‌شب اين انتقاد كاملا رنگ مي‌بازد.

به هر حال با وجود همه تمهيدات فيفا و انتقادات موجود مي‌توان گفت كه ساز‌و‌كار موجود، بهترين ساز‌و‌كاري است كه مي‌توان پيشنهاد داد. گرچه هميشه نظرات متفاوتي وجود دارد و برخي كارشناسان، بازيكنان و مربيان ديگري را لايق انتخاب به عنوان بهترين مي‌دانند، اما پروسه‌اي كه فيفا در نظر گرفته تا حد امكان مي‌خواهد كه با افزايش فاكتورها و آدم‌هاي درگير انتخاب، سليقه شخصي را در قياس با عقل فوتبالي جمع تلطيف كند و به نظر مي‌رسد تا حد زيادي نيز
موفق بوده.