رايزني ديپلماتيك براي نجات «هورالعظيم»

گروه اجتماعي | بيش از دو ماه از آغاز آتش‌سوزي در بخش عراقي تالاب هورالعظيم مي‌گذرد و آتش همچنان در اين منطقه شعله‌ور است. اما افزايش رطوبت هوا و تغيير مسير وزش بادها موجب شده فعلا مردم استان خوزستان از دود ناشي از آتش‌سوزي در امان باشند. ناظم ثبوتي، فرماندار هويزه درباره آخرين وضعيت تالاب ديروز به «اعتماد» گفت كه آتش هور هنوز خاموش نشده اما نسبت به يك ماه قبل وضعيت بهتر شده است. كانون‌هاي آتش از بين نرفته‌اند بلكه فقط فعاليت‌شان كمتر شده است. ثبوتي درباره جزييات اين حادثه گفت: «از 12 تيرماه تاكنون نزديك به 30 هزار هكتار از تالاب هورالعظيم در بخش عراقي سوخته است. در داخل هم نزديك به 300 هكتار دچار آتش‌سوزي شد كه به دليل وجود آب در بخش ايراني تالاب، آتش خيلي زود خاموش شد و آسيب چنداني به جا نگذاشت.» به گفته فرماندار هويزه طرف عراقي هر‌چند براي مدت محدودي به بالگردهاي ايراني اجازه انجام عمليات خاموش‌سازي آتش را به داده بود اما اين مجوز شامل حال هواپيماهاي آبپاش ايراني نشده و تقاضاي اخير ايران در اين باره بي‌نتيجه مانده است. حالا هر چند شرايط جغرافيايي موجب شده تا بحران آلودگي هواي استان خوزستان موقتا تشديد نشود، اما شوراي عالي آب در آخرين جلسه‌اش تصميم گرفته تا كميته‌اي ويژه با محوريت وزارت امور خارجه با طرف عراقي براي اجراي طرح احياي تالاب هورالعظيم مذاكره كند. علي ساري، نماينده اهواز روز يكشنبه هفته جاري در گفت‌وگو با «ايسنا» با تاكيد بر اينكه وزارت خارجه بايد اين موضوع را پيگيري كند، گفت: «بايد مذاكراتي درباره سياست‌هاي حوزه آب و مسائل امور خارجه با تركيه آن هم به دور از مجادله صورت گيرد كما اينكه اين موضوع را در قالب سوالي از وزيرخارجه پيگيري مي‌كنم.» تخصيص نيافتن حقابه تالاب از سوي تركيه و سياست‌هاي اين كشور در حوزه مديريت منابع آب مرزي يكي ديگر از نكاتي است كه نماينده اهواز درباره آن گفته است: «با اقدامات تركيه در حوزه مرزهاي آبي محيط‌زيست ايران و عراق شديدا آسيب مي‌بيند. بايد از طريق ديپلماتيك مشكل آب را حل كنيم، اجازه ندهيم دولت تركيه در اين حوزه هركاري دلش مي‌خواهد انجام دهد.»

ظرف دو ماه گذشته تلاش طرف ايراني براي مذاكره با مسوولان عراقي بر سر موضوع آتش‌سوزي هورالعظيم عملا نتيجه‌بخش نبوده است. از روايت عيسي كلانتري از برخورد سرد وزير محيط‌زيست عراق در روزهاي آغازين اين تلاش‌ها گرفته تا همين روايت فرماندار هويزه درباره همكاري محدود عراق براي صدور مجوز براي عمليات خاموش‌سازي آتش نشانه‌هاي اين عدم توفيق است. در اين شرايط احمد لاهيجان‌زاده، مديركل حفاظت محيط‌زيست خوزستان به «اعتماد»خبر داده است كه شوراي عالي آب در جلسه اخير خود تصميم گرفته كميته‌اي ويژه با محوريت وزارت امورخارجه تلاش‌هاي ديپلماتيك جديدي را براي مذاكره با طرف عراقي آغاز كند. لاهيجان‌زاده درباره جزييات اين تصميم گفت: «در آخرين جلسه شوراي عالي آب كه حدود 10 روز پيش به رياست معاون اول رييس‌جمهور تشكيل شد و مديران دستگاه‌هاي مختلف هم در آن حاضر بودند؛ آخرين وضعيت هورالعظيم بررسي شد. در نهايت تصميم گرفته شد وزارت خارجه كميته‌اي را متشكل از نمايندگان دستگاه‌هاي مرتبط تشكيل دهد و اين كميته براي بررسي اين موضوع در كشور عراق جلسه داشته باشند و از مقام‌هاي عراقي هم دعوت كنند كه براي اين جلسه به ايران بيايند.» به گفته لاهيجان‌زاده، اداره كل حفاظت محيط زيست خوزستان مستنداتي را درباره وضعيت هورالعظيم به وزارت خارجه ارايه كرده اما فعلا تاريخ دقيقي براي اين نشست تعيين نشده است. مديركل حفاظت محيط‌زيست خوزستان همچنين درباره لزوم رايزني با تركيه درباره مديريت منابع آب در مرزها و اختصاص حقابه تالاب گفت: «نقش تركيه در اين زمينه مهم است و قرار است در سيزدهمين اجلاس كنوانسيون رامسر كه به زودي در دوبي برگزار مي‌شود؛ نمايندگان سازمان حفاظت محيط‌زيست با اين كشور و طرف عراقي مذاكره كنند.» به اين ترتيب سرنوشت هورالعظيم هم مانند سرنوشت تالاب هامون به ديپلماسي گره خورده است. آيا زبان ديپلماتيك مي‌تواند تالاب مهم هورالعظيم را از مسير نابودي كامل نجات دهد؟ پاسخ ساده نيست. وقتي پاي تركيه و سدسازي‌هاي گسترده اين كشور روي منابع آب مرزي در ميان باشد موضوع پيچيده‌تر مي‌شود. حوادث سياسي غير زيست‌محيطي كه جاي خود دارد. اگر محيط زيست خوش‌شانس باشد شايد محل تفاهم و بازي برد - برد قرار گيرد.