پيرترين پيرغلام حسين(ع) درباره توجه مردم به مراسم شبيه‌خواني در شهر حر خوزستان مي‌گويد
روستايي با 8 هزار گردشگر مذهبي در يك روز
قاسم منصور آل كثير
حاج ملاعزيز متولد 1312 با وجودي كه در سن 80 سالگي به سر مي‌برد اما همچنان متعهد بر اجراي آيين شبيه‌خواني، كارگرداني آن را بر عهده دارد. حاج عزيز كارگرداني است كه نه درس تئاتر خوانده و نه در كلاس‌هاي بازيگري شركت كرده. با اين حال توانسته اصول تئاتر خياباني را به صورت تجربي بياموزد و سال‌ها در حفظ آن كوشيده است. او پيرترين پيرغلام حسيني استان خوزستان به حساب مي‌آيد.همه او را به عنوان كارگردان شبيه‌خواني روستاي «سيد محمد تفاخ» مي‌شناسند. رويدادي كه اين پيرغلام حسيني برپا مي‌كند باعث شده كه هر سال نزديك به 8 هزار نفر بازديد كننده وارد روستا شوند و روستا را به برند گردشگري مذهبي تبديل كند.از كودكي به عنوان يكي از نقش‌هاي شبيه‌خواني در منطقه بيت چريم كه اكنون شهر حر نام دارد ايفاي نقش مي‌كرد. بعدها تصميم گرفت در روستاي محل زندگي‌اش شبيه‌خواني را با مشاركت همه اهالي روستا راه‌اندازي كند.حاج ملاعزيز 8 دختر و 5 پسر دارد. سه دختر و يك پسرش فرهنگي هستند و يكي از پسرهايش به مقام سرهنگ سپاه پاسداران رسيده است. خانواده موفقي را تقديم جامعه كرده و در نظر دارد اين ميراث را به فرزندان و نوه‌هايش نيز منتقل كند. از ميان فرزندانش يكي نقش حضرت عباس و ديگري نقش شمربن ذي‌الجوشن را ايفا مي‌كند. پنج تا از نوه‌هايش نيز با اينكه كودك هستند اما نقش‌هايي را در شبيه‌خواني بر عهده دارند. حاج عزيز حتي در زمينه اسب نيز شهرت دارد. او بزرگ‌ترين اصطبل شمال خوزستان را داير كرده و تا‌كنون در بسياري از مسابقات كشوري كورس و زيبايي، اسب‌هايش مقام‌هاي برتر را كسب كرده‌اند.اين پيرغلام حسيني ساكن روستاي سيد محمد تفاخ معروف به «جريه سيد محمد الهدامه» از توابع شهرستان شوش دانيال استان خوزستان و جنب كارخانه قند دزفول است. گفت‌وگوي زير با حاج عزيز در خلال بازديد معاون گردشگري اداره كل ميراث فرهنگي خوزستان از روستا و تاكيد وي بر اجراي باشكوه اين مناسك و مشاهده تمرينات براي اجراي شبيه‌خواني روز تاسوعا و عاشورا صورت گرفت. معاون گردشگري ميراث فرهنگي مي‌گويد: گردشگري مذهبي قسمتي جدايي‌ناپذير از زندگي روزمره ما است و گذر زمان نمي‌تواند باعث ركود اين نوع گردشگري در بين مردم استان و كشور شود.
از چه سالي وارد شبيه‌خواني شدي؟
دقيقا يادم نيست چند سال داشتم اما مي‌دانم كودك بودم و در مراسمات مختلف، شعرخواني و مداحي مي‌كردم. سيد شريف جزايري از روحانيان منطقه بود كه روزي براي مراسم فاتحه‌خواني به منزل يكي از اهالي روستا به نام بيت‌ناصر آمده بود تا بالاي منبر برود. خاطرم هست كه در آن مراسم من نوحه‌خواني كردم. پس از آن سيد شريف به ملاعلي كه از بيت ناصر بود، گفت «عزيز» را براي اجراي نقش در شبيه‌خواني بيت چريم بياور.سيد شريف نقش امام حسين (ع) را ايفا مي‌كرد. به من پيشنهاد شد كه نقش حضرت سكينه را ايفا كنم. مدتي در آنجا ايفاي نقش كردم و همه ديالوگ‌ها را حفظ كردم. همه شبيه را از بر شدم. بعد از مدتي سيد شريف رحمت خدا رفت و به جاي او «سيد بحر» از روستاي خودمان به جايش ايفاي نقش كرد. تمام اين مدت من در شبيه‌خواني منطقه بيت چريم نقش داشتم تا اينكه بر اثر اتفاقاتي شبيه‌خواني در آن منطقه براي مدتي نزديك به سه سال برپا نشد.
شبيه‌خواني چطور به روستاي تفاخ رسيد؟
پس از تعطيلي مراسم شبيه‌خواني در بيت چريم، تعدادي از اهالي روستاي‌مان آمدند و گفتند «ما خواب ديديم كه در ميدان روستا مردم جمع شده‌اند و ملا عزيز در حال مداحي بود.» پس از مدتي كلنجار رفتن با خودم در نهايت نيت كردم كه شبيه‌خواني را در روستاي‌مان برپا كنيم. از محرم سال 66 اولين شبيه را در روستاي‌مان برگزار كرديم .
كيفيت اجراي سال اول چگونه بود؟
اجراي سال اول‌مان ضعيف بود و امكاناتي نداشتيم. حتي تنها با شيريني‌هاي معمولي از بازديدكنندگان پذيرايي مي‌كرديم. به مرور ياد گرفتيم و اجراهاي‌مان قوي‌تر شد و استقبال مردم سال به سال بيشتر مي‌شد به طوري كه پارسال براي 6 هزار نفر غذاي نذري صلواتي تهيه كرديم كه اتفاقا طبق گزارش‌هايي كه گرفتيم تعداد غذاهايي كه پخته بوديم كم بود و آمار ورودي به روستا نزديك به 8 هزار نفر بود. طي روزهاي قبل از اجراي شبيه‌خواني همه اهالي روستا به نوعي در امر شبيه‌خواني مشاركت مي‌كنند. همه با روحيه اعتقادي و معنوي دست به كار مي‌شوند. از كودك و جوان گرفته تا پيرمرد و پيرزن سعي مي‌كنند در تلاش باشند تا شبيه‌خواني با‌كيفيتي اجرا شود. بعضي از خانه‌ها نيت دارند كه مسووليتي را بر عهده بگيرند. مثلا يكي از اهالي نيت كرده دو شب شترهاي شبيه‌خواني را در منزلش نگهداري كند. يكي ديگر از خانواده‌ها ميزبان بازيگران سرخ‌پوش مي‌شود و به همين ترتيب هر خانه‌اي وظيفه‌اي را بر دوش مي‌كشد تا همه در اين مراسم معنوي سهيم باشند.
بازديدكنندگان از شبيه‌خواني روستاي سيدمحمد تفاخ از چه شهرهايي هستند؟
بازديد كنندگان از نقاط مختلفي به روستاي ما مي‌آيند. از اهواز، دزفول، انديمشك و حتي از تهران. چند مرتبه شبكه‌هاي تلويزيوني سراسري هم آمدند و گزارش تهيه كردند. از مناطق مختلف شوش مثل چعب، چنانه و ... نيز براي گرفتن مراد و تماشاي شبيه‌خواني به اين روستا مي‌آيند. روزي كه شبيه‌خواني برپا مي‌شود به علت سنگيني ترافيك، ورود به روستا به سختي انجام مي‌شود.
شبيه‌خواني چه پيامدي براي روستاي شما داشته؟
سبب خير و بركت شده. مسوولان زيادي روستاي ما را به واسطه همين شبيه‌خواني شناختند. الان روستاي ما يكي از روستاهاي مطرح بين ساير روستاها است. حتي در بحث اقتصادي هم مفيد بوده. مثلا بعد از شبيه‌خواني بارها شنيدم كه بازديدكنندگان مشتري اسب‌هايي شدند كه وارد ميدان شبيه‌خواني تاخت و تاز مي‌كردند و چند روز بعد از شبيه‌خواني معامله اسب صورت مي‌گرفت. اسب و شبيه‌خواني براي اين روستا سبب خير و بركت شده است.
به گزارش «اعتماد»، هم اكنون شبيه‌خواني در ميدان قديمي شهر حر يا بيت چريم قديم و در روستاي سيد محمد تفاخ در زميني به مساحت دو هكتار برپا مي‌شود. اين مراسم به صورت شبيه‌خواني حضرت زينب (س) و امام سجاد (ع) در ظهر تاسوعا از ساعت دو ظهر تا شش عصر و شبيه‌خواني شهادت امام حسين (ع) و يارانش در صبح عاشورا از ساعت شش صبح شروع مي‌شود و تا ساعت سه ظهر ادامه دارد. چند شب جلوتر از روز عاشورا مردم خود را به محل برگزاري مراسم مي‌رساندند تا جايي براي خود در اين مراسم پيدا كنند و تا صبح روز عاشورا منتظر مي‌ماندند.بعد از آن و شب‌هنگام نيز، اهالي روستاي سيد محمد تفاخ براي شام غريبان باز هم به ميدان مي‌روند و شمع‌هاي مرادشان را در تاريكي مطلق همچون روزنه‌اي رو به اميد روشن مي‌كنند. مراسم عاشورا به دليل مشاركت گسترده‌اي كه اقشار متفاوت مردم، از گروه‌هايي با سرمايه‌هاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي متفاوت در آن دارند يكي از بهترين موقعيت‌ها براي برندسازي گردشگري مذهبي و مطالعات مردم‌نگارانه است. از اين رو يكي از بخش‌هاي ميراث فرهنگي بسيار پرارزش، اين مراسم و تكرار سالانه آنهاست كه نيازمند معرفي هرچه بيشتر اين توان فرهنگي در زمينه گردشگري است.