رسانه‌هاي سعودي از حضور وزير خارجه ايران در اسلام‌آباد به خشم آمدند
حاشيه‌هاي سياسي يك سفر
سارا معصومي
عمران خان، نخست‌وزير تازه‌نفس پاكستان طراحي جديدي براي دستگاه ديپلماسي پاكستان در نظرگرفته است؛ طراحي‌اي كه همسايگان در آن در اولويت هستند و همزمان گفته مي‌شود كه اسلام‌آباد ديگر بله قربانگوي محض كشورهايي نخواهد بود كه به اين كشور كمك‌هاي مالي مي‌كنند. محمد جواد ظريف، وزير خارجه كشورمان با سفر دو روزه به اسلام‌آباد به نخستين وزيرخارجه‌اي تبديل شد كه پس از تغيير دولت در پاكستان به اين كشور سفر كرده است. ساعاتي پس از ترك اسلام‌آباد توسط هيات ايراني، رسانه‌هاي پاكستاني و البته منطقه‌اي تحليل اين سفر را آغاز كردند. عمران خان در جامه نخست‌وزير جديد پاكستان در ديدار با مهمان ايراني خود اعلام كرد كه وي به دنبال توسعه و تقويت رابطه تهران و اسلام‌آباد است. همزمان دولت وي نيز از موضع ايران در پرونده هسته‌اي استقبال و حمايت كرد و از ساير اعضاي برجام (سه كشور اروپايي به اضافه روسيه و چين) خواست كه به تعهدات خود در اين توافق پايبند باقي بمانند. هرچند كه جزييات چنداني از گفت‌وگوي يك‌ساعته نخست‌وزير پاكستان با وزير خارجه كشورمان منتشر نشده است اما رسانه‌هاي پاكستاني اعلام كردند كه عمران خان در اين ديدار از پيوندهاي ناگسستني ميان ايران و پاكستان سخن گفته و تاكيد كرده كه در دوره رياست‌جمهوري‌اش تمام تلاش خود را به كار خواهد گرفت تا رابطه ميان دو كشور را در تمام حوزه‌ها تقويت كند. عمران‌خان در اين ديدار با مهم خواندن رابطه دو كشور، ايران و پاكستان را دو كليد اصلي براي رشد و توسعه منطقه خوانده و خواهان تماس‌هاي بيشتر مردمي ميان دو كشور شده است. رسانه پاكستاني dawn در گزارشي درباره سفر وزير خارجه ايران به اسلام‌آباد نوشت: پس از تغيير دولت در پاكستان، ايران براي بازسازي رابطه تهران و اسلام‌آباد كه بي‌اعتمادي بر آن در چند دهه گذشته سايه انداخته بود، دست به كار شد. استقبال ايران از دولت جديد در پاكستان را مي‌توان قابل توجه دانست. حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران اندكي پس از مراسم تحليف عمران خان پيام دوستي و مودت تهران را به وي فرستاد. محمدجواد ظريف نيز در سفر به پاكستان از عمران خان براي حضور در نشست گفت‌وگوهاي همكاري‌هاي آسيايي كه در اكتبر سال جاري ميلادي در تهران برگزار مي‌شود، دعوت كرد. عمران‌خان در اين ديدار همچنين از تلاش‌هاي رهبر ايران براي حفظ استقلال و عدم وابستگي ايران استقبال كرد. امسال خبر تبريك روز استقلال پاكستان در خيابان‌هاي شهرهاي مختلف ايران به خصوص تهران در رسانه‌هاي پاكستاني بازتاب وسيعي داشت و عمران خان نيز در ديدار با ظريف از اين نحوه برخورد ايران با اين روز قدرداني و تشكر كرد. همان‌طور كه پيش از اين روزنامه اعتماد گزارش داده بود همزمان با روز استقلال پاكستان، بيلبوردهايي در تهران اين رويداد تاريخي را به كشور همسايه تبريك گفتند كه اين امر در گذشته مسبوق به سابقه نبود.
عمران خان در ديدار با ظريف همچنين بر لزوم اتحاد در جهان اسلام براي مقابله با پديده اسلام هراسي در غرب تاكيد كرد. وي در اين باره به وزير خارجه ايران گفت: عشق و احترام به پيامبر بخشي از اعتقاد هر مسلمان است و هيچ‌كس نبايد جرات بي‌احترامي به ساحت ايشان را بكند.
حمايت از رفتار ايران در قبال توافق هسته‌اي پس از خروج امريكا از برجام نه‌تنها در اظهارات عمران خان مشهود بود بلكه وزير خارجه جديد پاكستان نيز حمايت قاطع دولت خود از برجام را اعلام كرد. آقاي قريشي در ديدار با محمدجواد ظريف با اشاره به اينكه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي چندمين بار پايبندي ايران به برجام را تاييد كرده ابراز اميدواري كرد كه بازماندگان در توافق هسته‌اي با ايران هم به روح و هم به متن اين توافق پايبند باقي بمانند. پاكستان در زمره كشورهايي است كه خواهان برخورداري همه كشورها از فناوري صلح‌آميز هسته‌اي است.
انتخاب ظريف، وزير خارجه ايران
رسانه تريبيون چاپ پاكستان نيز درباره سفر ظريف به اسلام‌آباد نوشت: سفر وزير خارجه ايران به پاكستان در روزهايي صورت گرفت كه هم تهران و هم اسلام‌آباد رابطه پرفراز و فرودي را با واشنگتن تجربه مي‌كنند. وضعيت براي ايران خطرناك‌تر است چرا كه ترامپ با خروج از برجام، بازگشت تحريم‌هاي ثانويه ايران را كليد زده است. عمران خان در نطق مراسم تحليف خود تاكيد كرد كه خواهان توسعه رابطه با همسايگان است. وي به شكل سنتي همواره اعتقاد داشته كه پاكستان بايد ميان رابطه با ايران و عربستان سعودي توازن ايجاد كند. عمران‌خان از مخالفان سرسخت اعزام نيروهاي نظامي پاكستان به يمن براي شركت در ائتلاف سعودي عليه حوثي‌ها بود. برخي تحليلگران سياسي مي‌گويند مواضع عمران‌خان در تقبيح حضور پاكستاني‌ها در ائتلاف سعودي عليه يمن بود كه در تهران به فال نيك گرفته شد و ايران در حال سرمايه‌گذاري روي همين مواضع است. عمران خان در مدت زمان اندك حضور در راس قدرت اجرايي در اسلام‌آباد براي ميانجي‌گري ميان ايران و عربستان سعودي اعلام آمادگي كرده است.
خشم رسانه‌هاي سعودي
پس از سفر محمد جواد ظريف به پاكستان رسانه سعودي العرب به سراغ سفراي سابق پاكستان رفته و از آنها درباره خطرات نزديك شدن اسلام‌آباد به تهران نظرسنجي كرده است. برآيند گفت‌وگوهاي انجامشده توسط اين رسانه اين است كه سياست عمران خان در بهبود رابطه با افغانستان و هند درست اما استراتژي وي براي نزديكي بيشتر به تهران در شرايط فعلي منطقه‌اي و بين‌المللي نادرست است. يكي از سفراي سابق پاكستان در گفت‌وگو با العرب تاكيد كرده كه اسلام‌آباد بايد خانه‌تكاني در حوزه سياست خارجي انجام دهد اما چسبيدن به ايران و فاصله گرفتن از ايالات متحده به نفع اسلام‌آباد نخواهد بود. اين سفير پاكستاني تاكيد كرده كه اسلام‌آباد در اوضاع اقتصادي نابساماني كه دارد نمي‌تواند از پس عبور از تحريم‌هاي فرامرزي ايالات متحده برآيد و به همين منظور بايد دوستي با تهران را فراموش كرده و براي بهبود اوضاع اقتصادي به كشورهاي مسلمان نظير عربستان سعودي نزديك شود. العرب در بخش‌هايي از گزارش خود از بيانيه حمايت‌آميز وزير خارجه پاكستان در دفاع از برجام پس از ميزباني از همتاي ايراني تعجب كرده و آن را اقدامي اشتباه آن‌هم در آستانه سفر وزير خارجه امريكا به اسلام‌آباد دانسته است. العرب در ادامه تلاش براي به نمايش گذاشتن خشم سعودي از سفر ظريف به اسلام‌آباد به نقل از يك تحليل‌گر مسائل آسياي ميانه نوشته است: پاكستان در عرصه بين‌المللي نفوذ و قدرت چنداني ندارد و در جايگاهي نيست كه از موضع ايران در پرونده هسته‌اي دفاع كند. پاكستان بايد تامين منافع خود را در اولويت قرار داده و دست به اقدام‌هايي نزند كه مي‌تواند منجر به انزواي اين كشور در عرصه منطقه‌اي و بين‌المللي شود. اين تحليل‌گر مورد مصاحبه در رسانه سعودي العرب ادعا كرده كه عمران‌خان بايد در نخستين هفته‌هاي حضور در قدرت از فرصت سفر مايك پمپئو به اسلام‌آباد استفاده كند. اين كارشناس پاكستاني خطاب به دولت عمران خان گفته كه شما در حد و اندازه دفاع از ايران در قبال ايالات متحده نيستيد!
«نه» به درخواست‌هاي يكجانبه امريكا
پاكستان كه در دوره پسابرجام رابطه اقتصادي با تهران را از سر گرفته بود در حال حاضر به يكي از اصلي‌ترين سوژه‌هايي تبديل شده كه امريكا خواهان اعمال فشار بر آن براي به صفر رساندن تجارت با تهران است. شركاي اقتصادي و مشتري‌هاي تجاري تهران تا ماه نوامبر فرصت دارند درباره نحوه مقابله با تحريم‌هاي فرامرزي امريكا تصميم‌گيري كنند. به نظر مي‌رسد كه عمران خان تصميم خود را در اين رابطه از هم‌اكنون گرفته و در حالي كه اسلام‌آباد خود را براي پذيرايي از مايك پمپئو آماده مي‌كند، نخست‌وزير جديد مي‌گويد تسليم درخواست‌هاي يكجانبه دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا نخواهد شد. عمران خان در مدت زمان گذشته از حضور در قدرت بارها به مناسبت‌هاي مختلف اعلام كرده كه سياست دولت وي توسعه رابطه دو جانبه با ايالات متحده مبتني بر احترام متقابل است. براساس برنامه‌ريزي‌هاي انجامشده قرار است مايك پمپئو، وزير خارجه كابينه دونالد ترامپ روز 5 سپتامبر به اسلام‌آباد سفر كند. يكي از اصلي‌ترين مسائل مورد اختلاف امريكا با پاكستان، رابطه برخي نهادهاي رسمي در اين كشور با طالبان افغانستان و ديگر گروه‌هاي تروريستي است. دولت ترامپ به اين بهانه در يك سال و نيم گذشته بارها اسلام‌آباد را به قطع كمك‌هاي مالي تهديد كرده است. يكي از موضع‌گيري‌هاي پرسر و صداي عمران خان اين است كه وي خواهان كنسل شدن تمام توافقنامه‌هايي شده كه برخلاف امنيت ملي پاكستان است. البته وي درباره اينكه كدام توافقنامه‌ها را مخالف امنيت ملي مي‌داند، اظهارنظر نكرده است. اظهارات عمران خان درباره اينكه پاكستان به دنبال رابطه حسنه با هند، افغانستان و ايران است تحليل‌هاي بسياري را درباره توانايي وي در ايجاد توازن در روابط دو جانبه بر سر زبان‌ها انداخته است.
اظهارات نسبتا ضدامريكايي عمران خان در حالي مطرح مي‌شود كه به گفته جيمز متيس، وزير دفاع ايالات متحده، در سفر مايك پمپئو به اسلام آباد ژنرال دانفورد، رييس ستاد مشترك ارتش امريكا نيز وي را همراهي خواهد كرد. متيس اعلام كرده كه اين دو مقام امريكايي در ديدار قريب‌الوقوع با نخست وزير پاكستان با وي به صراحت صحبت خواهند كرد. وي اقدام عليه دشمنان مشترك و تروريست‌ها را اصلي‌ترين مطالبه‌اي دانسته كه قرار است در اين ديدار مطرح شود. عمران خان يكي از اصلي‌ترين منتقدان سياست‌هاي امريكا در افغانستان بود اما پس از حضور در دفتر نخست‌وزيري اعلام كرده كه خواهان بهبود رابطه با واشنگتن است. يكي ديگر از خبرسازي‌هاي عمران خان در 24 ساعت گذشته مخالفت وي در گفت‌وگوي تلفني با امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه بوده است. براساس خبر منتشرشده در اين زمينه زماني كه وزير خارجه از عمران خان مي‌خواهد به تماس تلفني ماكرون پاسخ بدهد وي مي‌گويد: بگو 30 دقيقه ديگر تماس بگيرد من فعلا مشغول هستم .
يكي ديگر از شعارهاي عمران خان در حوزه سياست خارجي اين است كه به ريخت‌وپاش‌ها در سفرهاي خارجي پايان خواهد داد و تنها زماني كه يك سفر را در راستاي تامين امنيت ملي پاكستان بداند، اقدام به انجام آن خواهد كرد.