طرح ترامپ براي غزه، مصر را در حالت آماده‌باش قرار داده است
پايان كمپ ديويد؟
زمزمه‌هاي ازسرگيري جنگ در غزه كه پس از تشديد تنش‌هاي لفظي ميان حماس و اسراييل بعد از پايان مرحله اول آتش‌بس به گوش رسيد، نگراني‌هاي فزاينده‌اي را در ميان ملت‌هاي خسته از درگيري‌هاي پياپي ايجاد كرده است. در هفته‌هاي اخير، اختلافات ديپلماتيك پيرامون پيشنهاد دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات‌متحده براي جابه‌جايي اجباري فلسطيني‌ها از غزه به مصر، به اين نگرانيها نيز دامن زده است. تحت اين شرايط نيز پاسخ به اين سوال كه آيا جنگ مجددا آغاز خواهد شد قدري دشوار و نگران‌كننده است. سوالي كه همزمان پاسخ‌هايي نگران‌كننده و مبهم را در رسانه‌هاي مصري، عربي و اسراييلي بازتاب داده است.
آشوب در قاهره؛ تله‌‌اي براي تل‌آويو؟
وب‌سايت سي‌ان‌ان با انتشار يادداشتي از شرايط مبهم آينده غزه و همچنين همزمان گمانه‌زني‌هاي ادعايي درباره احتمال آغاز درگيري‌هاي ميان مصر و اسراييل آورده است كه يك رسانه عبري سناريويي را به وسيله هوش مصنوعي ساخته است كه در قالبش حملاتي عظيم سد استراتژيك عالي مصر را نابود مي‌كند. از طرفي يك يوتيوبر (سلبريتي اينترنتي) مصري ويديويي را از طريق هوش مصنوعي ساخته كه حمله به رآكتور هسته‌اي اسراييل را نشان مي‌دهد. جنگجويان پشت صفحه كليدهاي خود در پلتفرم‌هاي مختلف رسانه‌هاي اجتماعي و برنامه‌هاي تلويزيوني دايما براي يكديگر خط و نشان كشيده و لفظا درگير جدال لفظي شدند و آنچه را كه به عنوان نشانه‌هاي آمادگي هر طرف براي درگيري مي‌‌بينند، مورد بحث قرار مي‌دهند. در اين راستا آموس هارل، تحليلگر دفاعي روزنامه اسراييلي هاآرتص در گفت‌وگويي با سي‌ان‌ان مدعي شد كه نمي‌‌داند چه ميزان از اين اقدامات جنجالي تقابل‌جويانه قاهره و تل‌آويو هماهنگ شده است و چه ميزان از آن خودجوش مي‌باشد اما ممكن است براي جناح راست افراطي اسراييل بسيار سودمند باشد، چراكه اين گروه قصد دارد در مصر آشوب به‌پا كرده تا بدين طريق توجه را از انتقادهاي داخلي از بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل، منحرف كنند. بالاخص آنكه خانواده‌هاي اسراي اسراييلي نتانياهو را متهم كرده‌اند كه در مذاكرات آزادسازي با حماس ترديد نشان داده است اين درحالي است كه همزمان مصر و ديگر ميانجي‌ها در تلاشند تا آتش‌بس را كه در ژانويه به اجرا درآمد و اكنون در آستانه فروپاشي است، نجات دهند.
آينده تنش‌آلود سينا:
قاهره در آستانه نقض توافق صلح با اسراييل؟
به باور گروهي از تحليلگران اكنون اما كانون اصلي اختلاف اين است كه آيا قاهره بيش از آنچه كه طبق مفاد امنيتي توافقنامه صلح 1979 با اسراييل مجاز است، سرباز و تجهيزات نظامي به سينا اعزام كرده است يا خير. گفتني است اين توافقنامه كه توسط ايالات‌متحده ميان دو كشور به امضا رسيد، جنگ‌‌هاي چند دهه‌اي ميان مصر و اسراييل را به پايان رساند و محدوديت‌هايي بر حضور نظامي مصر در شبه جزيره سينا، كه مرز مشترك با اسراييل دارد، تعيين كرد. مصر نيز تاكنون تلاش كرده است كه نشان دهد همچنان در حال پيروي از قوانين است. در سال 2016، درحالي كه قاهره با شاخه‌اي از داعش درگير بود، اين كشور توانست تاييد اسراييل براي گسترش حضور نظامي خود در سينا را به دست آورد. اما زماني كه مصر امنيت مرز خود با غزه را تقويت كرد، مقامات اين كشور تاكيد كردند كه اين استقرار در چارچوب توافق 2016 ميان دو كشور باقي مانده است. در سپتامبر گذشته اما مصر تمرين نظامي در شبه جزيره سينا با استفاده از مهمات واقعي انجام داد و پس از آن يك رژه نظامي در اكتبر برگزار كرد. رسانه‌ها نيز همان زمان اين رويدادها را نشانه‌هايي از آمادگي‌‌هاي احتمالي براي جنگ تفسير كردند. گفتني است اين نگرانيها محدود به رسانه‌ها نبوده، چراكه مقامات اسراييلي نيز به اين موضوع واكنش نشان داده‌اند. يخي ئيل لِيتر، سفير اسراييل در ايالات‌متحده، در جلسه‌اي با رهبران يهودي امريكايي در ژانويه گفت: ما شاهد ساخت پايگاه‌هايي هستيم كه فقط مي‌توانند براي عمليات‌هاي تهاجمي استفاده شوند و مصر در نقض توافق صلح جدي است. اين درحالي است كه تحليلگران نظامي در هر دو طرف گزارش‌هاي رسانه‌‌اي درباره استقرارهاي نظامي مصر در سينا را بي‌‌اساس مي‌‌دانند. با اين حال هرزي هالوي، رييس ستاد ارتش اسراييل كه به زودي از سمت خود كناره‌گيري مي‌كند، در سخناني در هفته گذشته ضمن اشاره به نگراني‌هاي فزاينده اين رژيم، مدعي شد كه اين موضوع اولويت چنداني ندارد و در حال حاضر تهديدي وجود ندارد، هرچند كه ممكن است در يك لحظه همه‌چيز تغيير كند. ازسويي امير عادل، مجري مشهور برنامه‌هاي تلويزيوني مصري، در ماه فوريه خطاب به مردم مصر گفت: ما در آستانه جنگ با اسراييل قرار نداريم. عادل كه به خاطر ارتباط نزديكش با دولت مصر چهره‌اي شناخته شده است، با احتياط اين اطمينان را بيان كرد و همچنين تاكيد كرد كه البته اين سخن در شرايط فعلي ممكن است منقضي شودو ممكن است سريعا تغيير كند!
آينده توافق صلح
سي‌ان‌ان با استناد به داده‌هاي حاكم مدعي شد كه تهديد جنگ نگراني‌هاي فزاينده‌اي را بر مسائل داخلي كه رهبران هر دو بازيگر (مصر و اسراييل) با آن مواجه هستند، ايجاد كرده است. با اين حال، تحليلگران به مجموعه‌اي از رويدادها اشاره مي‌كنند كه مي‌تواند تهديدي براي نقض توافق ميان دو طرف ايجاد كند. در اين راستا نبيل فهمي، وزير امور خارجه پيشين مصر گفت: «ذهن‌هاي منطقي نمي‌خواهند كه توافق صلح در معرض خطر قرار گيرد. اما واقعيت اين است كه اقداماتي كه در ۱۵ ماه گذشته انجام شده، فشارهايي به توافق وارد كرده كه قبلا به اين شدت نبوده است.» بنابراين آنچه كه ممكن است درنهايت تعادل موجود ميان تل‌آويو و قاهره را بر هم زند، كوچاندن اجباري فلسطينيان از غزه به مصر است كه اين امر قطعا تهديدي براي امنيت ملي مصر خواهد بود. گفتني است پيش‌تر يعني در ماه‌هاي منتهي به عمليات اسراييل در شهر مرزي رفح در غزه كه در ماه مه آغاز شد، مصر هشدار داد كه مجبور كردن ورود بيش از يك ميليون آواره فلسطيني به مصر مي‌تواند توافقش با اين رژيم را درمعرض خطر قرار دهد. حال آنكه حدودا يك سال پيش، عبدالفتاح سيسي، رييس‌جمهور مصر، به خبرنگاران و نيز همتايان اروپايي خود گفت كه هر گونه جابه‌جايي چنين جمعيتي به معناي انتقال مبارزه فلسطينيان عليه اسراييل به سرزمين مصر خواهد بود. او همچنين اشاره كرد كه در آن صورت سينا تبديل به پايگاهي براي مبارزه عليه اسراييل خواهد شد و درنهايت نيز اسراييل به سرزمين مصر حمله خواهد كرد. بنابراين، زماني كه ترامپ طرح خود را براي جابه‌جايي فلسطينيان به مصر و اردن ارايه داد، اين سناريو در ذهن مردم وجود داشت. به گزارش سي‌ان‌ان و به ادعاي مكس رودنبك، مدير پروژه اسراييل-فلسطين در گروه بحران بين‌المللي كه در بروكسل مستقر است، اسراييلي‌ها طرح ترامپ را جدي نگرفتند؛ اما در طرف مصري، اين طرح به‌شدت جدي گرفته شد، چراكه مصري‌ها مي‌‌ترسيدند فشار در واشنگتن براي وادار كردن قاهره به پذيرش اين طرح افزايش يابد و به همين دليل، آنها مجبور شدند مجددا نمايشي از قدرت سياسي خود را به نمايش بگذارند و ابراز نگراني كنند كه توافق صلح 1979 درمعرض خطر است. حال آنكه ديگر كشورهاي عربي نيز نمي‌خواستند با درگير شدن در يك جنگ رسانه‌‌اي، به طور مستقيم رييس‌جمهور امريكا را به چالش بكشند. بنابراين در رد طرح ترامپ، طي بيانيه‌هاي رسمي اعلام كردند كه آنها منتظر همكاري با ترامپ براي دستيابي به صلح در منطقه هستند. گفتني است رهبران عرب قرار است اين هفته در قاهره ملاقات كنند تا يك طرح مقابله‌اي براي ارايه به ترامپ تهيه كنند. به ادعاي ناظران اما چه ترامپ از موضع خود بازگردد يا بازنگردد، كشورهاي عربي اكنون به اين درك رسيده‌اند كه منطقه، مانند باقي دنيا، وارد يك عرصه ناشناخته تحت دوران دوم رياست‌جمهوري او شده است. با اين همه يك ترس نهفته همچنان براي تل‌آويو و قاهره وجود دارد و آن اين است كه توافق صلح بين مصر و اسراييل، كه اولين توافق بين يك كشور عربي و بازيگر يهودي بود ممكن است با بزرگ‌ترين تهديد روبه‌رو شود آن‌هم بعد از چهل و پنج سالي كه از امضاي اين توافق گذشته است.