روزبه دلاور
به گزارش «اعتماد»، در جديدترين رنكينگ اعلام شده توسط فيفا تيم ملي فوتبال كشورمان به رده هجدهم صعود كرد. شاگردان امير قلعه‌‌نویي پس از دو برد خارج از خانه برابر كره‌شمالي و قرقيزستان در مرحله مقدماتي جام جهاني ضمن صدرنشيني در گروه خود در رنكينگ فيفا هم جايگاه‌شان را ارتقا دادند. اما منتقدان با زير سوال بردن سيستم امتيازدهي فيفا مي‌گويند آيا فوتبال ايران با اين همه ضعف در فوتبال باشگاهي و پايه و كمبود امكانات سخت‌افزاري و نرم‌افزاري سزاوار اين است كه بين 20 تيم ملي برتر جهان باشد؟ تيم ملي بزرگسالان ما كه آخرين قهرماني‌اش در جام ملت‌ها به نزديك به ۵۰ سال قبل برمي‌گردد چه افتخار بزرگي كسب كرده تا خودمان را قانع كنيم سزاوار رتبه هجدهم فيفا هستيم؟ آيا واقعا امروز اگر تيم ملي ايران با تيم‌هايي نظير تركيه، سوئد، اتريش، دانمارك، سوييس يا مكزيك كه در حال حاضر پايين‌تر از ايران قرار دارند، بازي كند نمايشي پاياپاي خواهد داشت و برنده از زمين خارج مي‌شود؟ در سمت مقابل گفته مي‌شود به هر حال حضور در رتبه هجدهم دنيا دستاوردي است براي فوتبال ايران و نبايد خودمان آن را با طرح پرسش‌هايي از اين دست زير سوال ببريم. اين رده‌بندي مخصوص تيم‌هاي ملي بزرگسالان است و در حال حاضر كيفيت تيم ملي ايران از نظر سيستم امتيازدهي فيفا جايگاه هجدهم جهان است. اين بحث طولاني و فرسايشي دو، سه روزي است كه در فضاي رسانه‌اي و مجازي بين موافقان و مخالفان جريان پيدا كرده است. يكي از دلايل آن هم معيار فيفا و امتيازاتي است كه در سيستم رنكينگ لحاظ مي‌كنند. ما براي رسيدن به پاسخ سوالات‌مان و تحليل نظرات هر دو سمت با جلال چراغپور، مربي پيشين تيم ملي و يكي از كارشناسان قديمي فوتبال كشورمان تماس گرفتيم. چراغپور از منتقدان كادر فني تيم ملي محسوب مي‌شود با اين حال اعتقاد دارد اگر فيفا جايگاه فوتبال ايران را هجدهم دنيا مي‌داند ما هم بايد اين موضوع را بپذيريم، چرا كه از معيار امتيازات در نظر گرفته بي‌اطلاع هستيم! در ادامه چكيده‌اي از گفت‌وگوي چالش برانگيز خبرنگار «اعتماد» با جلال چراغپور را مي‌خوانيد.
تفسير شما از جايگاه ايران در رده‌بندي جديد فيفا چيست؟
اگر بگويم در اين ارتباط نمي‌دانم، باور مي‌كنيد؟ فيفا هيچ معيار مشخصي را هيچ جا اعلام نكرده كه بگويد بر چه اساسي انتخاب مي‌كند و حتي در صفحه‌هاي خصوصي خودشان هم نگفتند روي چه اساسي جايگاه تيم‌ها را مشخص مي‌كنند و فقط يك گريد كلي را اعلام كردند. يعني هر روز هم در اين باره اخبار را دنبال مي‌كنيم، ولي خبري نيست. حتي در نشريه خودشان هم اطلاع‌رساني در اين باره نداشتند و گروهي هستند كه اين انتخاب را انجام مي‌دهند، اما نمي‌گويند گريدبندي‌ها بر چه اساسي است و ما هم نمي‌دانيم.
در واقعيت فوتبال ما سزاوار اين جايگاه هستيم؟
تا آن استانداردهايي كه فيفا قبول دارد را ندانيم نمي‌شود گفت. ما بايد به آنچه آنها گريدبندي مي‌كنند، دسترسي داشته باشيم. در غير اين صورت نمي‌توانم چيزي بگويم. از آن طرف ما نمي‌توانيم فيفا را زير سوال ببريم كه چرا گفتند تيم ملي ما هجدهم است! وقتي معيار آنها را زير سوال ببريم در واقع به انتخاب آنها نقد داريم.
سوال‌مان را تغيير مي‌دهيم! الان مي‌توانيم بگوييم چون در جايگاه هجدهم فيفا هستيم نقدي به تيم ملي و فوتبال وارد نيست؟
باز هم همان مي‌شود! از كدي استفاده مي‌كنيم كه صحت و سقم آن را نمي‌دانيم كه اين تيم چطور شده هجدهم، بعد مي‌خواهيد اين جايگاه را زير سوال ببريد! وقتي معيار را نمي‌دانيم در واقع غرض‌ورزي مي‌كنيم! فيفا اعلام نكرده چي به چي هست. مثلا جدولي بگذارند كه فلان بازي اين نمره را مي‌گيريد. البته در جاهاي ديگر ديدم كه تيم ملي ما را ارزيابي كردند مثلا يك مقاله داده بودند در مورد فشردگي تيم‌ها در زمان دفاع براي مسابقات جام جهاني كه تيم ملي خيلي كم امتياز گرفته بود، چون باز بازي مي‌كرد و كارشناسان آنها گفته بودند باز بازي كردن اين بدي‌ها را دارد. بايد جمع بازي كرد و در آنجا نوشته شد به لحاظ جمع بازي كردن تيم ملي ايران در جايگاه هجدهم جهان قرار دارد. درباره اين مي‌شود حرف زد اما گريدبندي فيفا را نمي‌شود زير سوال برد!
شما در مصاحبه‌اي گفته بوديد كه بايد به فكر كادر فني جديد براي تيم ملي بود. وقتي تيم ملي به جايگاه هجدهم جدول فيفا رسيده چرا بايد به فكر تغيير كادر فني بود؟
خب موافقان كادر فني تيم ملي همين مساله را گفتند كه الان ما هجدهم هستيم، خوب است ديگر! منتها سوال شما اين بوده كه بر چه معياري اين جايگاه هستيم كه گفتم فيفا معيار را اعلام نمي‌كند.
چه نقاط منفي در عملكرد تيم ملي ديديد كه گفتيد كادر فني بايد تغيير كند؟
نقاط منفي كه من ديدم اصلا كارشناسي نبوده، چون آدم‌هاي عادي هم كه بازي تيم ملي را ديدند يا فردي كه در روز بازي در استوديو بود در تلويزيون گفت فوتبال ما اين‌طور بود و آن‌طور بود و راضي‌كننده نبود يا گزارشگر گفت انتظار نداشتيم نيمه دوم اين‌طور شود. يعني يك چيزهايي از واضحات است و نياز به كارشناسي نيست تا يك چيزي را از درون يك موضوعي دربياوريم و ظاهر ميدان اشكالات را نشان مي‌داد. بعد هم من گفتم اگر با اين اشكالات به جام‌جهاني برويم، نمي‌توانيم صعود كنيم. گفتم كي‌روش با تيمي كه 8 سال جوان‌تر بود بعد چهار سال جوان‌تر بود و در نهايت اين مربي 10 سال با تيم ملي بود نتوانست يك پله صعود كند و مردم هم همين يك پله بالاتر را مي‌خواهند! نه كه فقط گروهي بازي كنيم و برگرديم، بلكه در جمع 16 تيم قرار بگيريم كه البته الان كه در جدول فيفا هجدهم هستيم. باز هم 18 تيم كه به دور دوم نمي‌رود، بلكه 16 تيم صعود مي‌كند و لب مرز صعود هستيم!
يكي از معيارهاي فيفا در رده‌بندي تيم‌ها كسب امتيازات خارج از خانه است. تيم ملي ما قرقيزستان و كره‌شمالي را كه چندان تيم‌هاي قوي نيستند در خارج از خانه شكست داد! هر چند كه در تهران هم نمي‌توانيم ميزباني كنيم. همين نتايج باعث نمي‌شود كه ماهيت فوتبال رو به افول ما پنهان بماند؟
ما هر وقت مي‌خواهيم دو چيز را با هم مقايسه كنيم، استاندارد مقايسه كردن را بايد داشته باشيم. مثلا روش تطبيقي علم است حالا چه علمي؟ مي‌گويند داده‌هاي هر دو جناح را بايد به طور كامل از يك جنس داشته باشيد و بعد آن را تطبيق بدهيد. فرض كنيد يك ماشين با موتور 1300 از ايران ناسيونال و يك ماشين1300 از بنز آلمان را سر اتوبان بگذارند و با دور پيستون n قدر و ميل لنگ n قدر و وزن يكسان بيايند تيك‌آف كنند ببينيم در 5 و10 كيلومتر صفر تا صد كدام بهتر است؟ اين مي‌شود مقايسه تطبيقي. الان هم فرض كنيد درباره فوتبال ما نوجوانان و جوانان و مدارس فوتبال ما و سبك مربيان فوتبال ما و نحوه و آموزش ما را تطبيق دهيد با كشوري ديگر. اصلا نوع چمن كه در فوتبال استفاده مي‌شود در هيچ ورزشگاهي نداريم. چمني كه توپ روي آن سُر مي‌خورد به جاي اينكه قل بخورد. حتما ديديد بازيكني كه در كشورهاي ديگر بعد از گلزني دورخيز كرده و زانو روي چمن سُر مي‌خورد و 10 متر سُر مي‌خورد و وقتي بلند مي‌شود نه چمن آسيب ديده و نه پاي آن بازيكن زخمي شده است، خب اين چه چمني است؟ آن وقت بازيكن در چمن‌هاي ما يك تكل مي‌رود و وقتي شورت ورزشي‌اش كمي بالاتر مي‌رود مي‌بينيم بغل رانش قرمز شده يا زخم مي‌شود. اينهاست كه اجازه نمي‌دهد. تا ما ديتاهاي لازم را نداشته باشيم آنهايي كه دانش تطبيقي دارند و امكان طرح دادن دارند، نمي‌توانند درباره‌اش صحبت كنند. اگر هم زياد صحبت كنيم كساني هستند كه معلومات‌شان و كلاس فكري‌شان بالاست و اطلاعات دارند و مي‌آيند برخورد مي‌كنند! مي‌گويند اين آمار را از كجا آوردي و... براي همين در اين مورد خاص واقعا نمي‌شود حرف زد. الان شما گفتيد كه مثلا بردن تيمي در خارج از خانه امتيازاتي دارد و ممكن است اينها باشد اما اعلام نكردند. من فقط مي‌خواهم يك چيز را بگويم كه ريشه سواد ما از روي دانش فيفاست و اگر فيفا مي‌گويد ايران هجدهم است من هم مي‌گويم بله، ايران هجدهم است! يك كلمه نه كم و نه زياد! و نه انتقادي روي اين موضوع دارم و نه تحليلي و دربست قبول مي‌كنم! چون اطلاعاتم كامل نيست و اگر هم بخواهم نظري سواي نظر فيفا بدهم بايد همسنگ فيفا اطلاعات داشته باشم. يعني مقايسه رده به رده بايد باشد. اما چون اين را نداريم نمي‌شود نقدي به آن كرد.