تبعات كاهش ارزش لير تركيه بر اقتصاد ايران

طي ماه‌ها و روزهاي اخير اقتصاد تركيه شاهد ريزش شديد ارزش لير در برابر دلار بوده و حتي گفته مي‌شود كه ارزش لير تا بيش از 50درصد در برابر دلار سقوط كرده كه اين مساله واكنش‌هاي زيادي را در بين صاحب‌نظران برانگيخته و برخي جريان‌هاي سياسي به دليل رقابت‌هاي منطقه‌اي ايران و تركيه نسبت به اين مساله در صفحات مجازي خود اظهار خوشحالي مي‌كنند. كاهش ارزش لير مي‌تواند چهار تاثير عمده بر اقتصاد ايران داشته باشد: 
نخستين مساله اين است كه برخي كشورها همانند چين براي افزايش توليد و صادرات و توسعه اقتصادي به‌طور عمدي ارزش پول ملي خود را پايين نگه مي‌دارند. هرچند اين مساله در كوتاه‌مدت تاثيرات بدي را بر اقتصاد و معيشت مردم مي‌گذارد ولي در درازمدت مي‌تواند به توليد و تجارت جان ببخشد و حتي به دليل گران شدن كالاهاي خارجي، مزيت رقابتي كالاهاي توليد داخل را در خاك اين كشور افزايش بدهد.
كاهش ارزش لير مي‌تواند تبعات مثبتي بر ميزان صادرات تركيه داشته باشد و ميزان صادرات كالاهاي اين كشور را به ايران و ساير كشورهاي منطقه افزايش داده و حتي تا اندازه‌اي از قدرت رقابت توليدات داخلي ايران نسبت به كالاهاي وارداتي تركيه بكاهد.
البته با توجه به اينكه حدود 30درصد از واردات ايران از مسير تركيه انجام مي‌شود، اين مساله مي‌تواند تبعات مثبتي بر واردات ايران داشته باشد و اگر كاهش ارزش لير منجر به كاهش هزينه‌هاي حمل و نقل شود اين مساله مي‌تواند بر ترانزيت ايران از مسير تركيه تبعات مثبتي بگذارد و حتي ميزان ترانزيت ايران از مسير تركيه را افزايش بدهد.
مساله دوم اين است كه ارزان شدن لير مي‌تواند ميزان سرمايه‌گذاري كشورهاي خارجي در تركيه و در مورد ايران نيز ميزان فرار سرمايه به بخش‌هاي مختلف اقتصاد تركيه از جمله مسكن را افزايش بدهد، به‌طور مثال در صورتي كه ارزش لير 50درصد سقوط كند، در صورتي كه عامل رواني ترس ناشي از كاهش ارزش سرمايه را فاكتور بگيريم، مي‌تواند ميزان خريد مسكن ايرانيان در تركيه را كه 7 ميليارد دلار بوده است به نزديك 10 تا 12 ميليارد دلار افزايش بدهد، اما آن دسته از اتباع ايراني كه تا قبل از سقوط ارزش لير در بخش املاك تركيه سرمايه‌گذاري كرده‌اند با كاهش قابل توجه ارزش ملك خود مواجه خواهند شد و بايد تا مدت‌ها منتظر تورم تركيه بمانند تا خسارت اقتصادي كه با آن مواجه شده‌اند، جبران شود.
مساله سوم رونق مساله توريسم در تركيه است. اقتصاد توريسم تركيه به واسطه پاندمي كرونا متحمل خسارات زيادي شده اما ريزش ارزش لير مي‌تواند تركيه را به مقصد ارزان قيمت توريست‌ها از سراسر جهان از جمله ايران تبديل كند و ريزش ارزش لير سفرهاي توريستي از ايران به تركيه را تا ميزان قابل‌توجهي افزايش خواهد داد.
حتي در مورد ايران نيز با كاهش ارزش ريال در دوران حسن روحاني، ايالات متحده براي جلوگيري از ورود توريسم به خاك ايران قانون‌هاي محدود‌كننده‌اي را جهت ممانعت از سفر اتباع خارجي به ايران وضع كرد، اما تركيه با اين مشكل مواجه نيست و كاهش ارزش پول ملي‌اش مي‌تواند به ميزان قابل‌توجهي تعداد توريست‌هاي خارجي به اين كشور را افزايش بدهد.
مساله چهارم اين است كه با توجه به سرازير شدن 7 ميليارد دلاري سرمايه از ايران به سمت املاك و مستغلات تركيه اين مساله منجر به كاهش دارايي‌هاي اتباع ايراني خواهد شد.
موضوع پنجم اين است كه كاهش ارزش لير مي‌تواند كل منطقه را تحت‌تاثير قرار بدهد و بخشي از دارايي‌هايي كه احتمال داشت از سمت ساير كشورهاي منطقه به سمت ايران سرازير شود، به دليل ارزان قيمت شدن تركيه و نبود تحريم به سمت اين كشور سوق خواهد داد و علاوه بر اين افزايش ميزان صادرات تركيه ممكن است ميزان صادرات ايران به عراق يا ساير كشورهاي منطقه را تحت تاثير قرار بدهد.
كاهش ارزش لير تركيه هر چند در كوتاه‌مدت ممكن است بحران سياسي را براي اردوغان ايجاد كند ولي در درازمدت به ضرر اقتصاد تركيه نيست و ميزان توليد صادرات ورود توريسم اين كشور را به سراسر جهان و در منطقه خاورميانه افزايش خواهد داد و حتي اين مساله مي‌تواند بر رقابت ايران و تركيه براي حضور در سوريه تسري يابد و شركت‌هاي تركيه به واسطه كاهش ارزش لير كالاهاي بيشتري را به سوريه صادر و سرمايه بيشتري را جذب كنند.