سيدحسن خميني:
رمز بقاي جمهوري اسلامي ورود «راي مردم» به عرصه فقه اسلامي است
گروه سياسي| براي دومين سال پياپي و در آخرين ساعات 14 خرداد ماه سيدحسن خميني مهمان رسانه ملي شد و به صورت زنده با مردم سخن گفت. اتفاقي كه سال‌هاي پيش از اين سابقه نداشته و مدت‌هاي زيادي بيت امام خميني(ره) در رسانه ملي جايي نداشتند اما سال گذشته و در نخستين روزهاي رياست علي عسگري بر سازمان صدا و سيما بود كه بيت امام هم از آنتن تلويزيون بهره برد و سيدحسن خميني توانست پس از سال‌ها با مردم از رسانه ملي سخن بگويد. اين اتفاق امسال هم تكرار شد و نوه امام در برنامه نگاه يك از موضوعات بسياري سخن گفت. سيدحسن خميني حتي به دليل عدم سخنراني خود در مراسم سالگرد ارتحال امام خميني(ره) نيز اشاره كرد و گفت به دليل تقارن ماه رمضان و روزه‌دار بودن مردم طي جلسه‌اي كه با رهبر انقلاب داشتند تصميم بر اين شد تا زمان برنامه كوتاه شود و او سخنراني نداشته باشد. فرزند سيد احمد خميني در طول صحبت‌هايش دوبار بغض كرد و در هر دو مورد زماني بود كه نام پدرش را بر زبان آورد و حتي در جايي گفت: كوچك‌تر كه بودم فكر مي‌كردم سن پدرم زياد است اما الان خودم 45 ساله هستم و مي‌بينم پدرم خيلي زود از دنيا رفت. در طول گفت‌وگو هم البته شوخ طبعي مهمان برنامه نگاه يك از نظرها پنهان نماند و بارها با مجري برنامه با شوخي كنايه سخن گفت، مانند آنجايي كه مجري از كم بودن زمان صحبت به ميان آورد و سيدحسن خميني با خنده گفت ما فرصت زياد داريم اصلا تا صبح بنشينيم و صحبت كنيم و مردم هم اگر خوش‌شان نيامد كانال را عوض مي‌كنند. يا جاي ديگري وقتي درباره جذابيت‌هاي امام براي مردم از او سوال شد، پاسخ داد: حقيقت امر اين است كه امام بيان درد جامعه خودش بوده است. ما در تاريخ آخوند زياد داشتيم، مرجع هم داشتيم، سيد هم داشتيم، خوشگل هم داشتيم، اما هيچ كدام امام نشدند. علت اينكه امام مورد اقبال همه مردم قرار گرفته اين است كه امام كليد حل مشكلات و بيان درد آنها بوده است؛ «كه هم كمند بلايي و هم كليد نجات». او حتي در ميان صحبت‌هايش رييس دولت اصلاحات را هم ياد مردم آورد و يادش را زنده كرد، زماني كه گفت: امام در ماه رمضان شعر نمي‌خواندند. به خاطر اينكه روايتي هم داريم كه در ماه رمضان بيشتر قرآن بخوانيد. ايشان قبل از شروع ماه رمضان غزلي دارند كه مربوط به آخر ماه شعبان است. «اي وازده ترهات بس كن/ تكرار مكررات بس كن» اصلش هم «تكرار» بر وزن تفعال است و لهجه يزدي نيست.
اجتهادي را از انديشه امام ارايه دهيم كه مشكل‌گشا باشد
گفت‌وگو به صورت زنده از حسينيه جماران پخش مي‌شد و به عنوان نخستين سوال از او درباره راز جذابيت امام و اينكه بعد از 28 سال از رحلتش، همچنان مردم در مراسم حضور مي‌يابند پرسيدند. به گزارش جماران سيدحسن خميني در پاسخ به اين سوال گفت: اينكه كسي بيان درد جامعه خودش باشد، طبيعتا مردم به او اقبال مي‌كنند. امام نسخه حل مشكل جامعه آن روز بوده است. امام 15 سال در ايران نبوده و طيف خاصي از روحانيت كه شاگردان امام هستند، با امام ارتباط داشتند و بقيه جامعه پيوندي با امام نداشته است. چگونه مي‌شود كه در حد فاصل فوت حاج آقا مصطفي تا انقلاب همه مردم به امام اقبال مي‌كنند؛ اقبالي كه تا امروز هست. او در ادامه گفت: قوام جمهوري اسلامي به قانون اساسي و قوام قانون اساسي به كاريزماي شخصيت امام است؛ محبتي كه مردم به امام دارند و جاذبه شخصيت امام. به خاطر اينكه امام را حل‌كننده مشكلات‌شان مي‌دانستند؛ امام را درمان دردهاي‌شان مي‌دانستند. امروز هم اگر بخواهيم امام را براي جامعه باقي بداريم، كه باقي هست، نسل جوان را با امام پيوند دهيم، كه پيوند دارد، اين است كه بتوانيم قرائتي را از انديشه امام، به تعبيري كه من بعضي وقت‌ها گفتم، اجتهادي را از انديشه امام ارايه دهيم كه مشكل‌گشا باشد. نوه امام همچنين اضافه كرد: امام در پايان عمر فقاهت خود «راي مردم» را به عنوان «جمهوريت» وارد در نظام حكومت اسلامي مي‌كند. شعار «حكومت اسلامي» را كه بعضي‌ها مي‌گويند، مي‌فرمايند جمهوري اسلامي؛ ورود عنصري به نام «انتخابات». واقعا اين جمله مقام معظم رهبري جمله حكيمانه‌اي است. فكر مي‌كنم عيد بود كه ايشان گفتند «اگر مي‌خواهيد بگوييد هيهات منه الذله، بگوييد هيهات از آن روزي كه انتخابات نباشد». اين بيان ديگري است از «ميزان راي ملت است». نمونه آن همين انتخاباتي است كه مي‌بينيد. انتخاباتي با اين عظمت و شكوه برگزار مي‌شود و اين ورود راي مردم به عرصه فقه اسلامي نكته بسيار مهمي است، ممكن است خيلي‌ها به آن توجه نكنند، رمز بقاي جمهوري اسلامي هم همين است.
امام فراتر از جناح‌هاي سياسي است
سيدحسن خميني در ادامه اين گفت‌وگوي زنده بر عدم مصادره امام تاكيد كرد و گفت: امام زنده است. شما در همه عرصه‌هاي سياسي كشور وقتي مي‌بينيد شاگردان و نزديكان امام وارد عرصه مي‌شوند تاثير عميقي در فضاي جامعه مي‌گذارد. يكي از علل زنده بودن امام هم اين است كه امام فراتر از جناح‌هاي سياسي و گروه‌ها و احزاب است. چيزهايي در جامعه ما هست كه متعلق به مردم ايران است؛ او ادامه داد: در حقيقت حل كننده مشكلات امروز و فرداي ما است و به جد بايد بايستيم و نگذاريم كسي آن را مصادره كند؛ مصادره آن به نفع يا ضرر كسي به اين سرمايه اصلي ما ضرر مي‌زند. شهدا، دفاع مقدس، امام، چيزهايي هستند كه اساسا متعلق به يك گروه و يك جريان و يك جبهه و يك جناح نيستند و بالاتر از جناح‌ها و جريانات سياسي هستند و رمز بقا و تاثيرگذاري آنها همين است. اينكه ما مي‌بينيم امام در جامعه ما، در همين انتخابات و انتخابات‌هاي قبلي كساني كه بودند، هركدام نسبت به اين عناصر كه يكي از آنها هم بحث شهدا و دفاع مقدس است. ما بايد اينها را مراقب باشيم. ممكن است روزي كسي ناخواسته انجام دهد. اگر خواسته است با او برخورد كنيم و اگر ناخواسته است به او تذكر دهيم. اينها فراتر از يك فرد، جناح، گروه و دسته هستند. رمز اينكه امام امام همه، زنده، مانا، تاثيرگذار و مشكل‌گشا است همين است كه نگذاشتند امام مصادره شود و فربه‌تر و فراتر از جريانات است.
نقش مردم حياتي است
سيدحسن خميني در ادامه صحبت‌هايش به حياتي بودن نقش مردم در تفكرات امام اشاره كرد و گفت: بحث مفصلي را اينجا داريم كه آيا راي مردم دخالت در مشروعيت نظام دارد يا ندارد؟ من فكر مي‌كنم حكومتي كه اقبالي مردمي نداشته باشد از زاويه ديني حداقل قضيه اين است كه با بحران مشروعيت مواجه است؛ لذا نقش مردم حياتي است. جداي از آنكه اگر ما به واقعيت هم نگاه كنيم، روي زمين هم نگاه كنيم، اگر مردم نباشند شما نمي‌توانيد مشكل گشايي و حل مشكل كنيد. او در ادامه افزود: من تعبيري را يك دفعه مقام معظم رهبري گفتند كه تعبير خيلي قشنگي است. ايشان مي‌گفتند حضور مردم در هر استاني كه ما براي صحبت مي‌رفتيم تا مدت‌ها مشكل آن استان را حل مي‌كرد. اتكاي امام در انقلاب نه به سرنيزه، نه به كودتا و نه به اسلحه است؛ حتي يكي از بحث‌هاي مهم امام دايما تذكر به اين است كه نظامي‌ها حق دخالت در سياست را ندارند. يعني اساسا مي‌گويند سياست و رفتار داخلي سياست ما هيچ ربطي به تفنگ ندارد و نبايد در دايره رفتارهاي نظامي تعريف شود؛ فقط مردم. آن وقت اگر مردم آمدند، چون متعلق به خودشان مي‌دانند مشكل را حل مي‌كنند. اين يكي از نكاتي است كه بايد اقرار و اذعان كرد كه بعد از امام توسط خلف امام به‌شدت مورد تاكيد بوده و يكي از نقاط درخشان كارنامه ايشان است.
تحجر از كليدواژه‌هاي انديشه سياسي امام است
يكي از نكاتي كه در اين گفت‌وگو مورد توجه سيدحسن خميني بود مساله تحجر بود. او معتقد است امام در پايان عمرش واژه اسلام ناب را در مقابل اسلام متحجر به كار برده است و مي‌گويد: تحجر از كليد واژه‌هاي انديشه سياسي امام است؛ متاسفانه مغفول هم مانده است. يعني ما بعضا به ابعاد ديگر پرداختيم و به اين مساله توجه نكرديم. اتفاقا امام قيد مطلقه را كه به عنوان ولايت مطلقه فقيه آوردند، در بازه زماني و در مقابل تحجر گذاشتند. او در ادامه مي‌گويد: بحث مجمع تشخيص مصلحت نظام يكي از عقلايي‌ترين كارهايي است كه در جامعه اسلامي شكل مي‌گيرد. كار مجمع تشخيص مصلحت نظام تشخيص اهم است؛ يعني بين چيزي كه مصحلت جامعه اسلامي و واجب است و چيزي كه حكم اولي است و واجب است، تزاحم شده و بايد خرد جمعي تصميم بگيرد. اگر بخواهيم معادل‌سازي كنيم چيزي مثل هيات منصفه در دادگاه‌ها است كه نظر مجموعه عقلاي جامعه را مي‌گويد و در حقيقت وجدان عمومي را بيان مي‌كند. سيدحسن خميني در ادامه وارد مصاديق مي‌شود و مي‌گويد: تا وقتي كه انقلاب مي‌شود بسياري از مراجع وقت اجازه حضور زنان را در راهپيمايي هم نمي‌دادند؛ در بقيه موارد به كنار. بحث امام اين است كه نه تنها واجب است كه خانم‌ها در انقلاب و راهپيمايي شركت كنند، بلكه بعد از انقلاب راه حضور آنها را در دانشگاه‌ها و در سياست و مجلس باز مي‌كنند. اينكه ما به راحتي نماينده زن داريم و شوراي شهر زن انتخاب مي‌شود، در دوره‌اي بسيار مورد مقاومت است. يعني اساسا مي‌گفتند به عنوان راي‌دهنده هم حق راي ندارند؛ چه برسد به راي‌گيرنده؛ يا مثلا در بحث موسيقي، سريالي در تلويزيون به نام «پاييز صحرا» پخش مي‌شد كه محل بحث شد. در اين مورد بحث‌هاي بسيار جدي وجود داشت. مورد ديگر حضور خانم‌ها در عرصه سينما و تلويزيون است. فكر مي‌كنم خانم جميله شيخي در آن فيلم حضور داشت كه محل بحث شده بود.