رويدادي براي بازگرداندن اعتماد

جشنواره چهل‌وسوم تئاتر فجر كم‌كم به روزهاي برگزاري نزديك مي‌شود و اين در حالي است كه هنرمندان متعددي از سراسر كشور خود را براي حضور در اين رويداد  آماده  مي‌كنند.
جشنواره امسال در بخش‌هاي مختلف تلاش كرده همگام با تورم پيش برود. جوايز اصلي اين رويداد براساس اعلام خيرالله تقياني‌پور، دبير جشنواره  از 35  ميليون سال گذشته به 100 ميليون رسيده  و كمك هزينه تئاتري‌ها براي حضور در جشنواره نيز 100 ميليون تومان شده است. اين در حالي است كه تلاش شده گروه‌هاي تئاتري كه از شهرستان‌ها به تهران مي‌آيند در هتل‌هايي آبرومند اقامت داده شوند و دو نفر از هر گروه نيز به نمايندگي از آن گروه و به انتخاب كارگردان تا اختتاميه در تهران خواهند بود و علاوه بر تعامل با تئاتري‌ها، به تماشاي آثار مختلف مي‌نشينند. اگر بخش به بخش نگاهي به جشنواره بيندازيم درمي‌يابيم كه استقبال از جشنواره نسبت به ساليان گذشته بيشتر شده اما همچنان اعتماد ميان مديريت هنري و هنرمندان نيازمند ترميم است. اين نكته‌اي بوده كه حتي نادره رضايي، معاون امور هنري وزارت فرهنگ و ارشاد در ديدار با پيشكسوتان به آن اشاره كرده و پيشكسوتان هنرهاي نمايشي نيز بارها اين مساله را تاكيد كردند. در بخش نمايشنامه 350 اثر به دبيرخانه جشنواره رسيد. ايوب آقاخاني مدير بخش نمايشنامه‌نويسي در اين باره مي‌گويد: سطح كيفي آثار به شهادت داوران به قدري بالا بود كه ما در بخش پاياني و براي انتخاب آثار برتر به جاي بحث درباره مثلا 10 اثر درباره 40 نمايشنامه گفت‌وگو كرديم. همچنين نمايشنامه‌هاي مدرن نسبت به فضاي سنتي  تكثر  بيشتري   داشت. در بين اين نمايشنامه‌ها، 5 يا 6 اثر بوده كه شگفت‌انگيز بوده و از ابتدا كه آثار به دبيرخانه رسيده، داوران خواندن نمايشنامه‌ها را   آغاز كرده‌اند تا  به  ترافيك كاري  نخورند.
اما يكي از مشكلات معمول جشنواره‌ها، رها كردن نمايشنامه‌نويسان مستعد  است و آقاخاني نيز به اين موضوع تاكيد دارد.  او پيشنهاد تشكيل باشگاه نمايشنامه‌نويسان را براي مديريت اين استعدادها و افزايش و ارتقای نمايشنامه‌نويسان سراسر كشور  مي‌دهد. در بخش پژوهش نيز 62  اثر به دبيرخانه جشنواره رسيده و جواد روشن، مسوول اين بخش مي‌گويد اين پژوهش‌ها كه در قالب چكيده به دبيرخانه رسيده از سراسر كشور  بوده  و منحصر به پايتخت  نبوده  است. ۱۸ مقاله نهايي از نقاط مختلف كشور چون تهران، اردبيل، بوشهر، همدان، كردستان، قم، البرز، سيستان و بلوچستان و ديگر نقاط كشور به دست ما رسيد كه در نهايت ۵ مقاله جهت ارائه در سمينار علمي-پژوهشي جشنواره انتخاب و معرفي شدند. اين پژوهش‌ها قرار است در يك سمينار در قالب جشنواره تئاتر فجر ارائه شود اما نكته مهم كه هميشه دغدغه بوده اين است كه سرنوشت اين پژوهش‌ها و كاركرد آن در عرصه هنرهاي نمايشي در نهايت به كجا مي‌رسد و آيا چاپ  تنهاي  اين  آثار  كمكي خواهد  كرد؟ به نظر مي‌رسد فارغ از چاپ اين مقالات بايد براي كاربردي شدن آنها هم تلاشي شود و مديران تئاتري از پژوهش‌هاي رسيده و ارائه شده به جشنواره در نهايت حداكثر استفاده لازم را در بخش‌هاي مختلف داشته باشند. در عين حال قرار است 6 كارگاه آموزشي داخلي و يك كارگاه بين‌المللي نيز در جشنواره امسال برگزار شود كه خروجي اين كارگاه‌ها مي‌تواند كارايي لازم را داشته باشد. براساس اعلام جشنواره، كارگاه‌ «بيان بدني بازيگر»، كارگاه «بازي كمتر، بازي بهتر»، «مواجهه كارگردان با نمايشنامه»، كارگاه «رابطه دراماتورژ با نمايشنامه و اجرا »، كارگاه «اجرا در فضاهاي نامتعارف (غير رسمي) »، كارگاه «چگونه ايده‌هاي‌مان را بنويسيم؟» از جمله كارگاه‌هايي است كه با حضور استادان داخلي از جمله محمد چرمشير برگزار مي‌شود. همچنين كارگاه «شيوه‌هاي معاصر اجرا» با تدريس سريجيت رامانان از كشور هند هم تنها كارگاه بين‌المللي جشنواره امسال است. همچنين اجراي نمايش‌هاي حاضر در بخش‌هاي صحنه‌اي و خياباني در چهل و سومين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر از روز چهارشنبه سوم بهمن آغاز و تا جمعه 12 بهمن ادامه خواهد داشت. مجموعه تئاتر شهر (سالن اصلي، سالن سايه، سالن چهارسو و سالن قشقايي)، تماشاخانه ايرانشهر (سالن استاد ناظرزاده كرماني و سالن استاد سمندريان)، مركز تئاتر مولوي (سالن اصلي)، تالار وحدت، تالار حافظ، تماشاخانه سنگلج و تالار محراب ميزبان آثار نمايشي در بخش صحنه‌اي چهل‌وسومين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر در ايام برگزاري اين رويداد خواهند بود. در اين دوره ۲۵ اثر در بخش نمايش خياباني و ۵ اثر ديگر در بخش نمايش خياباني بخش غزه اجرا مي‌شود. محوطه تئاترشهر، پهنه رودكي، سالن انتظار اصلي تئاترشهر، محوطه ميدان شهداي هفتم تير، فرهنگسراي رازي، ايوان انتظار متروي حضرت وليعصر(عج) و گذر فرهنگ منطقه عباس‌آباد  ميزبان تئاترهاي خياباني خواهد  بود.
در بخش ديگر گونه‌هاي اجرايي نيز محمودرضا رحيمي مدير اين بخش مي‌گويد كه دبيرخانه جشنواره ميزبان تعداد 70 اثر در بخش ديگرگونه‌هاي جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر بود كه حدود 52 درصد اين آثار از شهرستان‌ها و 48 درصد از شهر تهران متقاضي حضور در اين بخش بودند. ما با تمامي گروه‌ها تماس گرفتيم و از آنها درخواست كرديم با ارسال ويديويي 5 دقيقه‌اي درباره دلايلي كه فكر مي‌كنند كارشان بايد در بخش ديگرگونه‌ها حضور داشته باشد، بگويند. اين بخش پس از وقفه‌اي دو ساله قرار است كه اجرا شود و اين مي‌تواند نقطه اميدبخشي براي بازگشت بخش ديگري  از  هنرمندان  به جشنواره  تئاتر فجر  باشد.
در عين حال هنرمنداني همچون قطب‌الدين صادقي، حميدرضا نعيمي، نادر برهاني‌مرند، ابراهيم پشت‌كوهي، امير دژاكام و... در بخش ويژه جشنواره حضور دارند تا تنور اين رويداد بيش از پيش داغ شود. اين در حالي است كه اخيرا قطب‌الدين صادقي از مديران قبلي تئاتري كشور پس از پايان اجراي نمايش سفرنامه  آبجي  مظفر براي  ادامه  نيافتن اين نمايش و شرايط حاكم بر تئاتر اعتراض  كرده  است.
توجه جشنواره به مساله غزه فارغ از هر نگاه سياسي از ديگر اتفاقات اين دوره است تا جايي كه 6 اثر صحنه‌اي و 5 اثر خياباني در اين بخش در جشنواره امسال حاضر خواهند بود و بايد ببينيم كيفيت اين آثار آيا نگاه منتقدان را جلب مي‌كند؟ نكته مهم‌تر آنكه آثاري از اروميه، رشت، تهران و... در اين بخش از جشنواره ديده مي‌شود و اين آثار محدود  به پايتخت   نيست. امسال اما برگزاري بخش به‌علاوه فجر هستيم كه داود نامور مديريت آن را بر عهده دارد. در اين بخش 22 نمايش كه در سالن‌هاي خصوصي كشور اجرا شده‌اند در 9 سالن اجرا خواهند رفت و داوران اين آثار را به بررسي مي‌نشينند. مديران هر سالن خصوصي 2 تا 3 اثر را به اين دوره از جشنواره معرفي كرده و در نهايت 22 اثر انتخاب شده‌اند. برخي از سالن‌هاي خصوصي هم كه امكان ميزباني از جشنواره را نداشته‌اند در اين دوره غايب هستند، اما آثار منتخب اجرا شده در اين سالن‌ها در بخش به‌علاوه فجر ديده مي‌شود. از بخش ملي كه گذر كنيم در بخش بين‌الملل 9 اثر از كشورهاي ارمنستان، قرقيزستان، تونس، عراق، پرتغال و تركيه، روسيه و ازبكستان شامل 7 اثر صحنه‌اي و 2 نمايش خياباني روي صحنه خواهد رفت. از اين تعداد 2 اثر خياباني و 7 اثر صحنه‌اي است.شيشكينا آنا يوريونا از روسيه با دو اثر در اين دوره از جشنواره حضور دارد و تئاترهاي البسه و اتنو را در بخش خياباني روي صحنه مي‌برد. در مجموع اگر بخواهيم منصفانه به جشنواره امسال نگاه كنيم، هنرمندان زيادي از استان‌هاي مختلف كشور در اين رويداد حضور پيدا كرده‌اند و نمي‌توان بر جايگاه مهم جشنواره تئاتر فجر به‌خصوص براي هنرمندان شهرستاني چشم بست اما نكته مهم سرنوشت اين هنرمندان است. شايد پيشنهاد بهزاد فراهاني در تشكيل مركز ملي تئاتر در هر استان بتواند راهگشايي براي هدر نرفتن استعدادهاي تئاتري استاني باشد. چراكه اغلب هنرمندان خوب تئاتر كشورمان كه لقب استادي را در كنارشان استفاده مي‌كنيم از استان‌ها و شهرهاي كوچك برآمده‌اند و به نظر مي‌رسد بازهم نيازمند بروز و ظهور استعدادهاي ناب از دل استان‌ها براي دميده شدن نفسي تازه بر پيكر نحيف اين هنر كه هميشه زير تازيانه نگاه‌هاي سليقه‌اي  و كمبود  بودجه   بوده،  هستيم.