رسانههاي غربي ادعا كردند
راه صلح خاورميانه از ايران ميگذرد
ترامپ چارهاي جز مذاكره با ايران ندارد
به ادعاي گروهي از ناظران، سقوط دولت بشار اسد در سوريه استراتژي ايران در منطقه را تحت تاثير قرار داده است. به ادعاي ناظران، سوريه در زمان بشاراسد نهتنها مهمترين متحد ايران بود، بلكه موقعيتي لجستيك را براي ايران و لبنان نيز ايجاد كرده بود. در شرايط كنوني نيز دلايل زيادي وجود دارد كه نشان ميدهد احتمالا گروههاي راديكال مستقر در دمشق مواضع مبهمي در قبال ايران اتخاذ خواهند كرد. در ادامه گزارش ادعايي واشنگتنپست آمده است كه به نظر ميرسد تلاشهاي ايران براي ايجاد يك استراتژي بازدارنده در برابر اسراييل در حال تغيير است، به ويژه در زماني كه تحولات سياسي مهمي در تهران و واشنگتن در حال وقوع است. چرا كه اكنون در ايران يك رييسجمهور معتدل بر سر كار آمده است. اين در حالي است كه در كمتر از يك ماه ديگر دونالد ترامپ رسما وارد كاخ سفيد خواهد شد، رييسجمهوري كه خود را يك معاملهگر فوقالعاده ميداند. ترامپ به مجله تايم گفت: «حل مسائل خاورميانه آسانتر از رفع آنچه در روسيه و اوكراين در حال وقوع ميباشد است.» بر اساس تحليلهاي ادعايي ديگر نشريات خارجي احتمالا منظور رييسجمهوري منتخب چشمانداز توافق عاديسازي طولاني مدت ميان عربستان سعودي و اسراييل است، اين در حالي است كه تصور حل كردن مسائل خاورميانه بدون بهبود روابط ايران با ايالات متحده و اسراييل دشوار است.
در ادامه گزارش ادعايي واشنگتنپست آمده است كه مواضع مختلفي از سوي ايران براي شكلگيري توافق يا عدم توافق اتخاذ شده است. به ادعاي اين نشريه ايران در حال كاهش آستانه گريز هستهاي خود است، اگرچه همزمان گزارشهايي مدعي شدهاند اين فقط يك ادعا است و همچنان زمان زيادي باقي مانده است. علي لاريجاني، مشاور مقام معظم رهبري اخيرا گفته است كه « ما به دنبال كاهش آستانه گريز هستهاي نخواهيم بود اما شما نيز شرايط ما را براي رسيدن به توافق بپذيريد.» همزمان مجيد تختروانچي، معاون وزير امور خارجه ايران در امور سياسي، به روزنامه فايننشال تايمز گفت كه «توافق هستهاي ۲۰۱۵ ايران و ايالات متحده، كه ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد، ميتواند همچنان به عنوان يك پايه عمل كند و به روز شود تا واقعيتهاي جديد را منعكس كند.» او همچنين افزود: «اگر طرفهاي ديگر به تعهدات خود بازگردند، ما بارها گفتهايم كه آمادهايم همين كار را انجام دهيم»
در ادامه گزارش ادعايي واشنگتنپست آمده است كه البته، به نتيجه رساندن يك توافق ميان ايالات متحده و ايران به سادگي احياي برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) نخواهد بود. چرا كه از يك سو، برنامه هستهاي تهران از سال ۲۰۱۸ بهطور قابل توجهي پيشرفت كرده است و ايرانيها پس از خروج ترامپ از توافقي كه به وضوح به آن پايبند بودند، بيشتر به مذاكره با واشنگتن بياعتماد شدهاند. اين در حالي است كه تيم بايدن بارها تلاش كرد اما در احياي برجام ناكام ماند؛ در اين زمينه ادعاهايي وجود دارد كه ايرانيها حتي حاضر نشدند مستقيما با همتايان امريكايي خود صحبت كنند. ترامپ اما بعد از خروج خود از برجام به وضوح مدعي شد كه به دنبال توافقي حتي متفاوت و جامعتر از توافق هستهاي 2015 است. مايك پمپئو وزير امور خارجه او، طرح 12 مادهاي ادعايي را مطرح كرد كه شروطي را در قبال ايران قرار ميداد. اين شروط ادعايي واشنگتن نه تنها بر رها كردن دايمي برنامه هستهاي ايران تاكيد دارد بلكه همچنين مسائل موشكي و نيز رويكرد منطقهاي ايران را هدف قرار گرفته است. به ادعاي واشنگتن پست اين در حالي است كه پمپئو بخشي از دولت جديد نخواهد بود، ترامپ اما تعداد زيادي از شاهينهاي امريكايي را مانند ماركو روبيو به عنوان وزير امور خارجه و مايكل والتز به عنوان مشاور امنيت ملي براي حضور در كابينه احتمالي خود انتخاب كرده است كه احتمالا به دنبال مذاكره با تهران خواهند بود. به ادعاي ديگر نشريات امريكايي تيم ترامپ پيش از اين نيز مدعي شده بود كه سعي خواهد كرد تا تحريمها عليه ايران را با توسل به سياست شكست خورده موسوم به فشار حداكثري اعمال كند. صادرات نفت خام ايران از تنها 400 هزار بشكه در روز در سال ۲۰۲۰ به بيش از ۱.۵ ميليون بشكه در روز در سال ۲۰۲۴ افزايش يافته است. به ادعاي اين نشريه اگر ترامپ بتواند درآمدهاي نفت ايران را تحت تاثير سياستهاي خود قرار دهد، احتمالا شرايط را براي توافق مطلوب خود فراهم خواهد كرد. اين در حالي است كه دستيابي به اين هدف براي ترامپ دشوار خواهد بود زيرا بيشتر صادرات نفت ايران به چين است، كه احتمالا انگيزه كمي براي همكاري با تحريمهاي ايالات متحده دارد. در ادامه گزارش واشنگتنپست نيز آمده است كه تعدادي از تحليلگران خاورميانه همچنان نسبت به چشمانداز توافقي بزرگ ميان ايران و امريكا كه مطلوب دو طرف باشد خوشبين نيستند. چرا كه ايران حاضر نيست امتيازاتي فراتر از آنچه در برجام آمده بود به طرف امريكايي بدهد. كريم سجادپور عضو بنياد كارنگي براي صلح بينالمللي در گفتوگو با واشنگتن پست مدعي شد: «ايرانيها تنها زماني توافق ميكنند كه فشارهاي وجودي احساس كنند و در حال حاضر اين احساس در ميان آنها وجود ندارد.» تحليلگران ايراني نيز در اين زمينه استدلال ميكنند كه اگرچه ايران به احتمال زياد در باب پيشرفت برنامه هستهاي خود حاضر نيست هرگونه امتيازي دهد، اما اين گزاره ادعايي كه بخواهد به زودي به سمت كاهش آستانه گريز هستهاي برود بعيد است. چرا كه تهران قطعا اثرات اين اقدام را رصد و بررسي خواهد كرد و همچنين بازتاب آن در مجامع بينالمللي و نيز رويكردهاي احتمالي ترامپ را در نظر خواهد گرفت. جان بي. آلتمن از مركز مطالعات استراتژيك و بينالمللي به واشنگتن پست گفت: «ميتوان يك توافق كوچك ميان تهران و واشنگتن را متصور شد، اما تصور هر نوع توافق جامعي ميان دو طرف بسيار دشوار است.» يك توافق كوچك به توافقي اشاره دارد كه ايران در ازاي برخي تسهيلات در باب تحريمها امتيازاتي را به طرف امريكايي ارايه خواهد داد. آلتمن در ادامه مدعي شد چنين توافقي ارزشمند خواهد بود، البته اگر ايران به الزامات بازرسيهاي دقيق نهاد پادماني موافقت كند. اگر ايران تاسيسات هستهاي خود را در معرض خطر حملات ادعايي رژيم اسراييل تصور كند ميتواند زيرساختهاي نفتي در خليج فارس را هدف قرار دهد و در اين شرايط كل منطقه ممكن است به يك باتلاق ويرانگر كشيده شود؛ گزارهاي كه محتملا قيمتهاي جهاني نفت را بهشدت افزايش ميدهد. اين در حالي است كه يك توافق قابل راستيآزمايي با ايران ميتواند خطر جنگ منطقهاي را كاهش دهد. اما اين امر نيازمند آن است كه ترامپ از آرزوهاي بزرگ خود در باب خاورميانه صرف نظر كند و به جاي آن بر بهبود وضعيت متمركز شود.