ديپلماسي پيشگيرانه عراقچي

نشست سازوكار منطقه‌اي ۳‌+‌۳ با موضوع تحولات قفقاز جنوبي (قبل از ظهر روز جمعه ۲۷ مهر) با حضور سيد عباس عراقچي وزير امور خارجه ايران، هاكان فيدان وزير امور خارجه تركيه، سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه، آرارات ميرزويان وزير خارجه ارمنستان و جيحون بايرامف وزير امور خارجه جمهوري آذربايجان آغاز شد. به نوشته ناظران، سازوكار مشورتي منطقه‌اي ۳+۳ متشكل از كشور‌هاي ايران، روسيه، تركيه و جمهوري آذربايجان، ارمنستان و گرجستان است كه اين سومين دور از آن در استانبول و با مشاركت وزراي امور خارجه جمهوري آذربايجان، ارمنستان، ايران و روسيه برگزار مي‌شود. در اصل ۳+۳ به منظور كمك به صلح و ثبات منطقه قفقاز جنوبي تشكيل شده، اما گرجستان به عنوان يكي از اضلاع سه‌گانه اين فرمت تمايلي براي شركت در اين نشست ندارد و اعلام كرده كه در نشست ۳+۳ در استانبول شركت نمي‌كند.اين درحالي است كه به ادعاي ناظران، اين‌بار اين نشست مي‌تواند تحت تاثير اختلاف‌هاي تهران با مسكو و باكو درباب كريدور زنگزور قرار بگيرد. همزمان، عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران در ادامه تور منطقه‌اي خود و سفر به چند كشور عربي منطقه، روز پنجشنبه در اولين سفر و در قامت يك مقام ارشد ايراني به كشوري در شمال آفريقا در دهه‌هاي گذشته، وارد قاهره، پايتخت مصر شد و روز جمعه به آنكارا رفت. رييس دستگاه ديپلماسي ايران در سفر تاريخي روز پنجشنبه به قاهره درباره افزايش تنش‌ها در منطقه با مقامات مصري گفت‌وگو كرد. عراقچي با بدر عبدالطي، همتاي مصري خود و عبدالفتاح السيسي، رييس‌جمهور مصر، با تمركز بر تلاش‌ها براي كاهش تنش درگيري‌هاي اسراييل عليه غزه و لبنان، ديدار و گفت‌وگوكرده است. در جريان اين ديدارها، السيسي مجددا خواستار پايان دادن به جنگ اسراييل در غزه و جلوگيري از گسترش آن به يك درگيري منطقه‌اي شد. رييس‌جمهور مصر افزود: يك جنگ گسترده عواقب جدي براي امنيت و توانايي‌هاي همه ملت‌هاي منطقه خواهد داشت. السيسي همچنين خواستار پايان دادن به گسترش تنش در لبنان و تجاوزات در كرانه باختري و اطمينان از ارسال كمك‌هاي بشردوستانه مورد نياز به مردم غزه و لبنان شد.
سفر عراقچي به مصر بخشي از يك سفر ديپلماتيك منطقه‌اي گسترده‌تر براي كاهش تنش‌ها در منطقه ارزيابي مي‌شود، چراكه اسراييل مدعي شده به مواضع و مكان‌هايي در ايران حمله خواهد كرد. عراقچي در ماه جاري با مقامات سوريه، لبنان، قطر، عمان و عراق ديدار كرد و انتظار مي‌رود پس از پايان مذاكرات در مصر به تركيه برود. تلاش ديپلماتيك مقام عاليرتبه ايران درحالي صورت مي‌گيرد كه منطقه، در پاسخ به حمله موشكي بالستيك ايران به اسراييل در اول اكتبر، نگران اقدام تلافي جويانه ادعايي اسراييل عليه ايران است. اسماعيل بقايي، سخنگوي وزارت امور خارجه ايران درباره ديدار عراقچي با مقامات مصري در شبكه ايكس نوشت: دو روز پس از ديدار با محمد بن سلمان، وليعهد عربستان‌سعودي، سيد عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران با سران اردن و مصر درباره تحولات لبنان و نوار غزه، با توجه به تداوم جنايات و تجاوزات رژيم اسراييل در اين دو منطقه ديدار و گفت‌وگو كرد. طبق گزارش واشنگتن‌پست، وزير امور خارجه ايران و رييس‌جمهور مصر در قبال ايجاد يك كشور مستقل فلسطيني به عنوان تنها راه دستيابي به آتش‌بس پايدار، صلح و امنيت در منطقه توافق كردند.
در بيانيه‌اي كه دولت مصر منتشر كرد، رهبران سعودي و مصري مشتركا خواستار اقداماتي براي كاهش تنش از جمله برقراري آتش‌بس در نوار غزه و لبنان و همچنين رسيدگي به شرايط بد انساني و توقف سياست‌هايي شدند كه منطقه را در آستانه سقوط قرار مي‌دهد. مقام‌هاي ارشد دو كشور همچنين بر لزوم احترام به حاكميت، امنيت، ثبات و تماميت ارضي لبنان تاكيد كردند. نشست عراقچي در قاهره به دنبال حملات شبانه بمب‌افكن‌هاي رادارگريز امريكا عليه اهدافي در يمن، با هدف كاهش تهديدات از سمت انصارالله عليه كشتي‌ راني در درياي سرخ برگزار شد. كشورهاي عربي، به ويژه كشورهاي نفت خيز حوزه خليج فارس، در سال‌هاي اخير براي هم صدايي با تهران جهت كاهش تنش‌ها تمايل زيادي از خود نشان داده‌اند. ناظران اين موضع بازيگران نفتي خليج‌فارس را ترس از افزايش تنش با تهران و در نتيجه آسيب به اقتصاد پررونق، اما شكننده شان توصيف مي‌كنند. توقف عراقچي در مصر هشتمين سفر او در قالب تور منطقه‌اي‌اش بود؛ توري كه در جريانش او به عربستان، قطر و لبنان و سوريه نيز سفر داشت. پيش‌تر ديپلمات‌هاي ايراني از كشورهاي حاشيه خليج‌فارس خواسته‌اند تا در برابر افزايش تنش‌ها در خاورميانه «بي‌طرف» بمانند و در هيچ سطحي از اسراييل حمايت نكنند. 
رسانه‌هاي مصري نيز به سفر تاريخي عراقچي، وزير امور خارجه ايران به مصر واكنش نشان دادند. خبرگزاري نيمه رسمي الاهرام مصر به نقل از محمد حجازي، دستيار سابق وزير خارجه مصر نوشت ديدار سيد عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران با عبدالفتاح السيسي، رييس‌جمهور در شرايط بسيار حساس منطقه‌اي، مهر تاييدي است بر نقش تهران و قاهره، به عنوان دو قدرت منطقه‌اي، براي كاهش تنش‌ها با هدف مهار درگيري جاري و ايجاد ثبات و صلح در منطقه. اين ديپلمات سابق ايراني افزود: ديپلماسي مصر نقش مهمي در برقراري ارتباط با همه طرف‌هاي درگيري ايفا مي‌كند. اين بازيگر پيش‌تر نسبت به تداوم خشونت‌هاي اسراييل و تشديد تنش‌ها و حمايت امريكا از اقدامات اسراييل ازجمله تهيه تسليحات در جبهه‌هاي مختلف هشدار داد. حجازي همچنين تاييد كرد كه سفر وزير امور خارجه ايران به قاهره در چارچوب يك سفر ديپلماتيك گسترده در سراسر منطقه با هدف ارسال پيام‌هاي مستقيم، به ويژه به امريكا، درخصوص ديدگاه ايران نسبت به خطرات ناشي از رويارويي كنوني و گسترش درگيري احتمالي با اسراييل انجام مي‌شود. اين ديپلمات سابق مصري خاطرنشان كرد: اين سفر همچنين با هدف بيان هشدارهاي ايران در مورد خطرات رويارويي و واكنش‌هاي احتمالي ايران انجام شد. بالاخص آنكه تهران تهديد كرده در صورت هرگونه ماجراجويي اسراييل، پاسخ ايران كوبنده است.
حجازي در ادامه گفت: سفر وزير امور خارجه ايران همچنين با هدف ارسال پيام به امريكا و اسراييل جهت مهار واكنش اسراييل در قبال پاسخ موشكي تهران در اوايل ماه جاري ارزيابي مي‌شود. از منظر اين سفير سابق مصري، وزير امور خارجه ايران همچنين به دنبال جلب حمايت پايتخت‌هاي منطقه براي اعمال فشار بر دولت امريكا است، زيرا امريكا تنها بازيگري است كه مي‌تواند رژيم اسراييل را در مورد نوع اقدامات تلافي جويانه اين رژيم عليه ايران تحت فشار قرار دهد. حجازي تاكيد كرد: تصميم واشنگتن در جهت كاهش تنش ميان اسراييل و ايران است، چرا كه هر گونه تنش بين تهران و تل‌آويو تهديدي مستقيم براي منافع امريكا در سراسر منطقه خواهد بود. پس از نظر ايالات‌متحده، تصميم تل‌آويو براي حمله ادعايي نمي‌تواند صرفا يك تصميم اسراييلي باشد. اين ديپلمات مصري توضيح داد، اگر يك حمله ادعايي راهبردي از سوي اسراييل عليه برنامه هسته‌اي يا پروژه‌ها و منابع نفتي‌ ايران رقم بخورد، قطعا با پاسخ بسيار سخت و پيش‌بيني‌ناپذير تهران مواجه خواهد شد. حجازي افزود: سفر عراقچي در چارچوب «ديپلماسي پيشگيرانه» مورد نياز براي مرحله بعدي است كه نشان‌دهنده موضع آگاهانه و مسوولانه همه طرف‌ها براي كاهش پيامدهاي وضعيت غزه و جنوب لبنان است. در واقع، اين سفر فرصتي را براي ديپلماسي منطقه‌اي و بين‌المللي فراهم مي‌كند تا نه تنها مناقشه جاري را حل كند، بلكه زمينه را براي روابط منطقه‌اي مبتني بر اصول احترام به حاكميت ملي و عدم مداخله در امور داخلي ديگر كشورها فراهم كرده و راه را براي اجراي اين دو هموار سازند.