به مناسبت درگذشت نوه دكتر محمد مصدق
درستي، درستي، درستي
محسن آزموده
در اين چند روزي كه مملكت تعطيل بود و خيليها به مسافرتهاي زيارتي و سياحتي رفته بودند، خبر آمد كه دكتر محمود مصدق، نوه دكتر محمد مصدق در روز 14 شهريور درگذشته. آنها كه به تاريخ معاصر ايران و به خصوص وقايع مربوط به نهضت ملي شدن صنعت نفت علاقهمندند، حتما نام ايشان را شنيده بودند. او متولد سال 1313 و فرزند دكتر غلامحسين مصدق (1369- 1285)، پسر دكتر محمد و خانم ملك خواجه نوري بود. پدربزرگش محمد مصدق مشهورتر از آن است كه نيازي به معرفي داشته باشد، اما پدرش، غلامحسين مصدق در دانشگاه لوزان سويیس علم طب آموخته و تخصصش را در رشته جراحي زنان گرفته بود و در سال 1314 به دانشكده پزشكي دانشگاه تهران آمد، رشته زنان و زايمان را در ايران تاسيس كرد و به عنوان استاد كرسي امراض زنان مشغول شد. همزمان مديريت بيمارستان نجميه را كه وقف مادربزرگش، نجمالسلطنه بود، به عهده گرفت و به مداواي بيماران پرداخت.
محمود در آغاز ميخواست مثل پدربزرگش حقوق بخواند و به اين هدف راهي دانشگاه هاروارد شد و حتي از اين دانشگاه ليسانس حقوق گرفت. در گفتوگويي كه ايسنا سال 1394 با او كرده، گفته از وكالت خوشش ميآمد، اما پدرش، دكتر غلامحسين به او گفت كه بايد طب بخواني. او هم «اطاعت امر كرده» و گفت «چشم» و به همان دانشگاه لوزان سویيس رفت و در همان رشته زنان و نازايي درس خواند. بعد هم به ايران بازگشت و مشغول به طبابت شد. 40 سال هم در اين حرفه مشغول بود و در دورههايي دبير انجمن نازايي ايران بود. همسرش پرستار بود. ايشان چهار فرزند داشتند، يك دختر و سه پسر. هيچ كدام از بچهها پزشكي نخواندند، دكتر محمود هم از اين موضوع ناراضي نبود: «دخترم روانشناسي خوانده، يك پسرم اقتصاد، يك پسرم حقوق خوانده و وكيل دادگستري است و پسر ديگرم دندانپزشكي خوانده است.»
دكتر محمود مصدق آدم سياسياي نبود، كارش را ميكرد. برخلاف دكتر محمود كاشاني پسر آيتالله كاشاني كه حقوق خوانده و آشنايان به تاريخ معاصر ميدانند كه ديدگاهها و نظرات خاصي درباره 28 مرداد دارد و جزو كساني است كه ميگويند كودتا نشده و حضور پررنگي در رسانهها دارد و چنان كه آشكار، از عملكرد پدرش شديدا دفاع ميكند. البته محمود مصدق هم هميشه از پدربزرگ و پدرش به بزرگي ياد ميكرد و براي ايشان احترام خاصي قائل بود، اما اهل سر و صدا و حضور رسانهاي نبود و اتفاقا وقتي از رسانههاي مختلف براي گفتوگو با او ميرفتند، يا حرف نميزد يا به سختي چند كلامي راجع به پدربزرگش ميگفت.
در گفتوگوي مذكور وقتي خبرنگار از او ميپرسد، چه چيزي از پدر بزرگت ياد گرفتي، جواب ميدهد: «درستي، درستي، درستي». به راستي هم يكي از مهمترين خصال محمود و فضايل مصدق راستكرداري و پاكدستي او بود. در بيش از 70 سال مخالفان و منتقدانش او را به انواع و اقسام چيزها متهم كردهاند، اينكه پوپوليست و عوام فريب بوده يا سوداي احياي قاجاريه را در سر ميپرورانده يا به دنبال سقوط سلطنت پهلوي و برقراري ديكتاتوري خودش بوده يا... اما هيچ كس نتوانسته در كارنامه او كوچكترين لكهاي از فساد اقتصادي يا اخلاقي پيدا كند. برعكس، محمد مصدق يكي از پاكيزهترين سياستمداران تاريخ ايران است و شايد به همين دليل است كه به رغم همه بدگوييها و اتهامها، همچنان اين اندازه محبوب و مورد توجه است. اين پاكدستي از وضعيت خانوادگي و فرزندان و نوههاي او نيز پيداست. ياد او و ياد فرزند و نوهاش، دكتر غلامحسين و دكتر محمود گرامي باد. با اميد.