نگاهي به كتاب سه جلدي «افسانه‌هاي ديار ما»
اهميت زبان و افسانه‌هاي هورامي
گروه هنر و ادبيات|كتاب «افسانه‌هاي ديار ما» دوره سه جلدي تيپ‌شناسي افسانه‌هاي هورامي به كوشش و قلم كورش اميني، نويسنده، مترجم و پژوهشگرِ زبان، فرهنگ و ادبيات هورامي، به روش آرنه تامسون به همت انتشارات دانشگاه كردستان منتشر شد. اين كتاب سه جلدي در سه جلد گالينگور با قطع وزيري و در 1550 صفحه نگاشته شده است. مقدمه اصلي كتاب، در 24 صفحه به زبان هورامي توسط مولف نوشته شده است. جلد اول اين كتاب 544 صفحه است و در آن، به استثناي معرفي يك اسطوره هورامي به زبان هورامي، بقيه كتاب به زبان فارسي است. اين جلد در 4 بخش و 13 فصل به همراه آوانگاري لاتين برخي جملات معروف كتاب و داراي نمايه در انتهاي كتاب است. بخش اول كليات، با فصول؛ ادبيات شفاهي و فولكلور، ضرورت تحقيق، مهم‌تريم مفاهيم آمده در كتاب، چرايي و اهميت افسانه‌ها، بنيان افسانه‌هاي هورامي، تئوري‌هاي بنيادي در افسانه‌هاي هورامي، تيپ‌شناسي افسانه‌هاي هورامي، تجزيه و تحليل، واكاوي و بررسي مختصر چند افسانه، يك اسطوره هورامي، ترجمه چند افسانه به زبان فارسي و نمايه است. جلد دوم 487 صفحه و در بردارنده متن اصلي افسانه‌ها تا انتهاي طبقه سحر و جادو است. اين جلد مشتمل بر بيش از 85 افسانه است كه در ابتداي هر يك از افسانه‌ها، بعد از اشاره به تيپ اصلي افسانه، اشارت مختصري به افسانه هم تيپ و مشابه آن در ميان فارس‌زبانان شده و در صورت آشنايي با همان افسانه در ميان ديگر ملل، به نمونه آن هم اشاره شده است. در انتهاي كتاب نيز، نمايه هورامي اشخاص، مفاهيم، حيوانات، موضوعات و... آمده است. جلد سوم اين مجموعه، 552 صفحه و شامل طبقات تاريخي و اشخاص آييني، عاشقانه و داستان كوتاه، داستان‌هاي خنده‌دار، تسلسل و زنجيره‌اي است. در اين جلد، جز مواردي كه در قسمت دوم شرح داده شد و روي آنها كار شده است، بيش از 50 روايت تاريخي و منطقه‌اي ثبت شده‌اند كه لاجرم برخي اوقات و از طرف برخي پژوهشگران به عنوان افسانه آمده‌اند. تجزيه 3 افسانه تيتيل و بيبيل، سليم جوهري و نازمرجان بخش ديگري از اين جلد است. فصل ديگري از جلد سوم در بردارنده برخي ضرب‌المثل‌هاي داخل افسانه‌ها به همراه زندگينامه 4 نفر از راويان اصلي كتاب است و واژه‌نامه و نمايه نيز از ديگر قسمت‌هاي كتاب است. نويسنده در اين كتاب، براي اولين‌بار به تجزيه و تحليل افسانه‌هاي هورامي به روش علمي و براساس درونمايه‌هاي افسانه‌ها كه برمبناي فهرست موضوعي معروف آرنه تامسون است، مي‌پردازد. روش طبقه‌بندي به طور اعم برمبناي روش قصه‌شناسان «مكتب تطبيقي» مشهور به «مكتب فنلاندي» صورت گرفته است. با انجام اين مهم، افسانه‌هاي هورامي نيز جايگاه برجسته‌شان را در نظام طبقه‌بندي بين‌المللي پيدا مي‌كنند. در مواردي كه كد طبقه‌بندي افسانه يافت نشده و امري طبيعي است، از سيستم پيشنهادي پژوهشگر H/AT/N استفاده و كد افسانه ثبت شده است. تحقيق و بررسي به همراه گردآوري مجموعه حاضر، علاوه بر همكاري بي‌دريغ خيل عظيمي از دوستداران فرهنگ و ادبيات اين سرزمين، مدت 8 سال به طول انجاميده و با انجام اين مهم، بخش خيلي كوچكي از افسانه‌هاي ديار اهورايي هورامان، از گزند نابودي محفوظ مانده‌اند. كورش اميني، نويسنده و پژوهشگر حوزه زبان، فرهنگ و ادبيات هورامي است. از وي تاكنون مقالات زيادي در مجلات و همايش‌هايي در ايران و اقليم كردستان عراق به زبان هورامي و فارسي منتشر شده است. ترجمه رمان شازده كوچولو و رمان قلعه حيوانات به زبان هورامي، پژوهشي درخصوص جامعه‌شناسي زبان هورامي، مجموعه داستان آخرين فشنگ و فرهنگ جيبي فارسي به هورامي ديگر كتاب‌هايي هستند كه از اين پژوهشگر و مترجم منتشر شده‌اند.