خوزستاني‌ها از مصائب خود گفتند
تاكيد اسحاق
بر حق اعتراض
هنوز خورشيد روز جمعه در افق اهواز غروب نكرده و نهمين شب اعتراض‌هاي خوزستاني‌ها آغاز نشده بود كه هواپيمايي كه ساعتي قبل از پايتخت برخاسته و آسمان ايران را به سوي جنوب تا خوزستان شكافته بود، روي باند فرودگاه دزفول فرود آمد تا پس از دقايقي مختصر، معاون اول رييس‌جمهوري از پله‌هاي هواپيما پايين بيايد و بالاخره قدم بر زمين سوزان خوزستان بگذارد. زميني كه از ديرباز سرزمين مردمي فداكار است كه اگرچه سال‌هاي سال، سخت تشنه نگاه و توجه مسوولانند اما تا همين 10 روز پيش هم همچنان شلاق بي‌مهري و بي‌تدبيري را بر گرده تحمل مي‌كردند و به هزار مصلحت شخصي و ملي كلامي نمي‌گفتند. حالا اما چند روزي است كه خوزستان و خوزستاني‌ها، انگار كه جان به لب‌شان رسيده، ديگر نه تاب خشكيدگي زميني را دارند كه نان‌رسان‌شان است و نه تحمل تشنگي دام و احشامي را كه همه‌دار و ندارشان؛ مردمي كه پس از 8 سال تحمل جنگ صدام، سال‌هاست با هزار و يك مشكل معيشتي و اقتصادي دست به گريبانند اما حالا كارشان به‌جايي رسيده كه سطح نارسايي‌ها و كمبودها رسيده به آن‌چه مايه حيات بشري است؛ آب!
اسحاق جهانگيري، معاون اول رييس‌جمهوري كه عصر جمعه راس هياتي متشكل از رضا اردكانيان و كاظم خاوازي، وزراي نيرو و جهاد كشاورزي و بعضي از ديگر مسوولان دولتي وارد خوزستان شد تا طي 2 روز ضمن بازديد از هورالعظيم و سد كرخه و بررسي ابعاد ماجرا از نزديك، نسبت به برگزاري نشست ستاد بحران و شوراي آب و كشاورزي استان خوزستان به‌منظور اتخاذ تصميمات لازم براي برون‌رفت از وضعيت فعلي اقدام كند، پيش از اين اقدامات پاي صحبت شيوخ، صاحب‌نظران و نخبگان استان خوزستان نشست تا از دغدغه‌ها و مطالبات آنان مطلع شود. آن‌چه اما در اين نشست انتظار معاون اول رييس‌جمهوري را مي‌كشيد، فراتر از طرح مطالبه، از آن‌جا كه كارد به استخوان خوزستاني‌ها رسيده، فرياد اعتراضي بود كه البته جهانگيري واكنشي معقول به آن داشت و پس از آنكه تاكيد كرد كه «مردم حق انتقاد دارند»، از اين گفت كه «مردم اگر صداي خود را در اين جلسه بالا بردند، از درد زيادشان است» و بعد از نخبگان و سران عشاير خوزستان خواست تا براي مديريت منابع آب به دولت كمك كنند. او در شرايطي از اين «حق انتقاد» و فرياد ناشي از «درد زياد» مردم خوزستان سخن مي‌گفت كه برخي سران و شيوخ عشاير و اعراب حاضر در اين نشست، اقدام دولت را نوعي «گفتاردرماني» خواندند كه مردم از آن «خسته‌اند و دنبال عمل دولتند.» چنان‌كه بنابر گزارشي كه ايرنا از اين نشست منتشر كرده، شيخ موسي كروشاتي، از بزرگان عشاير عرب خوزستان در سخناني با اشاره به «بيكاري، محروميت‌ها و بي‌توجهي‌هاي مربوط به ايجاد زيرساخت‌هاي مورد نياز در شهرها و روستاهاي استان» به عنوان بخشي از مطالبات مردم تاكيد كرد كه «آب تنها خواسته خوزستاني‌ها نيست» و با بيان اينكه «بخش قابل‌توجهي از برداشت آب از سرشاخه‌هاي كارون به مصرف صنعتي و كشاورزي مي‌رسد»، خواهان جبران خسارت‌هاي ناشي از تنش آبي و خشكسالي در استان شد. آن‌هم در شرايطي كه محسن حيدري، نماينده خوزستان در مجلس خبرگان رهبري نيز در سخناني كه ايرنا اقدام به انتشارشان كرد، با نگاهي شبيه به آن‌چه از شيخ موسي كروشاتي شاهد بوديم، گفته است: «آب، بهانه‌اي براي فرياد مردم خوزستان از ساير مشكلات است» اين عضو مجلس خبرگان رهبري با بيان اينكه تاكنون ۱۰ تا ۱۲ درصد از آثار جنگ در خوزستان بازسازي شده، گفته است: «پيش از جنگ، خوزستان رتبه سوم كشور در زمينه برخورداري را داشت، بعد از آن به رتبه ۱۷ رسيد و اكنون در جايگاه ۳۰ قرار دارد.» اما شايد اوج بيان اين گلايه‌ها وقتي رقم خورد كه يكي ديگر از حاضران در اين نشست، خطاب به معاون اول رييس‌جمهوري گفت: «آب را به روي مردم بستيد، مردم هم بلند شدند و زد و خورد شد و ما كشته داديم. آقاي جهانگيري آمده اينجا به ريش مردم مي‌خندد؛ خجالت بكشيد!» جهانگيري اما ظاهراً انتظاري جز اين نداشت، درنتيجه جز سكوت واكنشي با اين فضاي تاحدودي متشنج نشان نداد و در ادامه نيز سعي كرد با بيان آن‌چه پيش‌تر به بخش‌هاي آن اشاره شد، فضاي جلسه و حاضران در فضاي اين جلسه را تاحدودي آرام كند.
جهانگيري كه صبح ديروز در نشست ستاد مديريت بحران و شوراي كشاورزي استان خوزستان حاضر شده بود، در بخشي از سخنانش به نشست شامگاه جمعه با نخبگان و عشاير اشاره و تاكيد كرد كه آنان گله‌هاي بسياري داشتند كه همه بايد به آن توجه كنيم. معاون اول رييس‌جمهوري در اين نشست گفت: «يكي از مهم‌ترين وظايف مسوولان اين است كه درك صحيحي از مسائل جامعه، قدرت شنيدن و تصميم‌گيري صحيح داشته باشند و صرف يدك كشيدن يك عنوان، براي انسان كفايت نمي‌كند.» او با تاكيد بر اينكه آن‌چه مردم ايران را آزار مي‌دهد، تبعيض است، خاطرنشان كرد: «از اينكه به ما زخم زبان زده مي‌شود، ذره‌اي هم ناراحت نمي‌شويم زيرا سابقه ما نشان‌دهنده اين است كه كارآمد هستيم يا نه؛ كارآمدي در اين است كه در يك دوره با وجود محدوديت‌ها به گونه‌اي عمل كنيم كه كمترين خسارت و بيشترين بازدهي را داشته باشيم.»
سفر معاون اول رييس‌جمهوري به خوزستان البته هنوز به پايان راه نرسيده و همچنان ادامه دارد. آن‌هم در شرايطي كه نارضايتي خوزستاني‌ها هم به نقطه پاياني نرسيده و اگرچه از مجموع گزارش‌هاي رسمي و غيررسمي از نهمين شب اعتراضات خوزستان، اين‌طور به نظر مي‌رسد كه فضا اندكي نسبت به شب‌ها و روزهاي گذشته آرام‌تر دنبال مي‌شود و تا حدودي از تنش حاكم بر فضاي شهرهاي مختلف خوزستان كاسته شده اما در عين حال اعتراضات كمابيش ادامه يافته است. آن‌هم با وجود اينكه طي شبانه‌روز گذشته نيز اخباري درخصوص اختلال اينترنت در چند شهر استان خوزستان و همچنين قطع برق برخي مناطق و شهرهاي اين استان ازجمله اهواز، سوسنگرد و رامهرمز به گوش مي‌رسد. همزمان با سفر هيات اعزامي دولت به رياست معاون اول رييس‌جمهوري به خوزستان، فرمانده‌كل سپاه پاسداران نيز روز گذشته به اين استان سفر كرد تا از نزديك در جريان آخرين وضعيت تنش آبي خوزستان قرار گيرد. سردار حسين سلامي كه در جمع خبرنگاران حاضر در منطقه جفير اهواز صحبت مي‌كرد، در بخشي از سخنانش به اقدامات مثبت قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا و سپاه وليعصر (عج) خوزستان با كمك ساير سپاه‌هاي استاني اشاره كرد و در توضيحاتي درباره طرح آبرساني غدير، گفت كه بر اساس اين طرح حدود ۵۲۵ كيلومتر لوله با قطر۲ متر توسط قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا از شهرستان شوش كشيده شده كه به سوسنگرد، حميديه، اهواز، شادگان، دارخوين، خرمشهر و آبادان آبرساني خواهد شد.» اين درحالي است كه فرمانده كل سپاه نيز بنا دارد در ادامه سفر خود، با برخي عشاير و همچنين خانواده‌هاي آسيب‌ديده از تنش آبي خوزستان ديدار كند. همزمان با اين ديدارها اما بسياري از كنشگران سياسي و مدني نيز به شيوه‌هاي ديگر سعي در همراهي مردم خوزستان دارند. چنان‌كه كانون وكلاي استان خوزستان درحمايت از معترضان خوزستاني و مطالبات آنها خواستار آزاد شدن تمام بازداشت‌شدگان اعتراضات شده و اعلام كرده كه با تشكيل كميسيون حقوق آب، حق مردم را پيگيري خواهد كرد. محمود صادقي، دبيركل انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها و ازجمله اعضاي فراكسيون اميد مجلس دهم نيز در نامه‌اي خطاب به رييس‌جمهوري منتخب، در حالي خواهان رسيدگي دولت آينده به بخشي ديگر از معضلات ناشي از تنش آبي در اين منطقه شده كه ابراهيم رييسي نيز طي روزهاي گذشته ضمن اعزام هياتي به استان خوزستان و اظهارنظر درباره وضعيت مردم اين استان، بر لزوم حل مشكلات به‌طور ريشه‌اي تاكيد كرده بود. فارغ از اين اما محمود صادقي تاكيد كرده كه «زمينه اعتراض‌ها در استان‌هايي كه مبدأ انتقال آب بين حوضه‌اي هستند نيز وجود دارد» و بروز اعتراض‌هاي 31 تيرماه شهرستان اليگودرز را يكي از نشانه‌هاي اين مساله عنوان كرده است. صادقي معتقد است: «اجراي پروژه عظيم انتقال آب از سرشاخه‌هاي دز كه در حوزه اين شهرستان قرار دارد، به استان‌هاي اصفهان، مركزي و قم موجب پيامدهاي زيست‌محيطي و خشكي آب‌هاي بيش از ۱۰۰ روستا و عواقب اجتماعي، ازجمله مهاجرت روستاييان به شهر شده ،سال‌ها است كه مورد نارضايتي، اعتراض و بدبيني مردم به نظام و روحانيت (به‌لحاظ انتقال آب به قم) شده است.»
شامگاه شنبه‌اي كه گذشت درحالي دهمين شب پس از آغاز اعتراض‌هاي خوزستان را پشت‌سر گذاشتيم كه مردم خوزستان فارغ از اينكه همچنان در خيابان هستند يا نه اما مطالبات بر زمين مانده بسياري دارند كه شايد براي پاسخگويي به اين خواسته‌هاي انباشت‌شده در گذر ساليان، شب‌ها و روزهاي بسياري را بايد با تمام قوا تلاش كرد. تلاشي كه حالا البته رگه‌ها و نشانه‌هايي از آن پيداست و اميد آن است كه اين نشانه‌ها با آرام شدن مقطعي درد خوزستاني‌ها رنگ نبازند.
رييس‌جمهوري بر لزوم حل‌وفصل مشكلات خوزستان بنابر دستور رهبري تاكيد كرد
اعتراض ؛ حق روشن ملت
رييس‌جمهوري كه روز گذشته در هشتادوچهارمين برنامه افتتاح طرح‌هاي ملي وزارت نيرو حاضر بود، گزارش وزير نيرو از سفر به خوزستان را استماع كرد و در شرايطي كه پيش‌تر به معاون اول خود ماموريت داده بود راس هياتي با حضور وزراي مربوطه به منطقه سفر كرده و از نزديك پيگير حل مشكلات باشد، در سخناني تاكيد كرد كه مشكلات خوزستان بنابر دستور رهبري بايد حل و فصل شود. حسن روحاني با اشاره به مصائب اخير خوزستاني‌ها از پرداخت بخش بزرگي از اعتبارات سال 99 مربوط به آبرساني به دزفول، انديمشك، شادگان، مسجدسليمان، آبادان، خرمشهر، ايذه و باغملك گفت و تاكيد كرد كه در دولت تدبير و اميد، «كار عظيمي براي توسعه كشاورزي در استان خوزستان انجام داديم.» آن‌طور كه پايگاه اطلاع‌رساني نهاد رياست‌جمهوري گزارش داده، روحاني همچنين كارنامه دولت يازدهم و دوازدهم در خوزستان را قابل‌قبول توصيف كرد و گفت: «اگر امسال دچار خشكسالي كه در ۵۰ سال اخير بي‌نظير است، نمي‌شديم اين مشكلات ايجاد نمي‌شد.»
رييس‌جمهوري همچنين تصريح كرد: «بايد مشكلات مردم حل شود؛ اعتراض، حق روشن مردم است، تعداد اندك چند ۱۰ نفر را كنار مي‌گذاريم، بقيه مردم اعتراض بحقي داشتند كه مي‌خواستند مشكلات كشاورزي، نخلستان‌ها و دام‌هايشان حل شود؛ حق آنها بود. مسوولان نيز همه تلاش خود را به كار گرفتند.» روحاني در ادامه تاكيد كرد كه در دولت يازدهم و دوازدهم ۲۰ هزار مگاوات ظرفيت نيروگاهي كشور اضافه شد و بر اين اساس گفت: «صنعت كشور طي 4 سال اخير علي‌رغم جنگ اقتصادي، توسعه خوبي پيدا كرده است.» رييس‌جمهوري با بيان اينكه «توسعه صنعتي طي 2 سال اخير به‌طور طبيعي مصرف برق را افزايش مي‌دهد»، خاطرنشان كرد: «امسال به دليل گرماي هوا و كاهش ظرفيت آب سدها، مشكل تأمين برق ايجاد شده است.»