آنتوني بلينكن براي رايزني در مورد كيفيت خروج نظاميان امريكايي به افغانستان رفت
مسير صلح يا بازگشت به باتلاق جنگ‌هاي داخلي
ظريف: طالبان بايد بدانند كه بازگشت افغانستان به دهه ۹۰ ميلادي ناممكن است
شهاب شهسواري
دولت ايالات متحده امريكا تصميم گرفته است كه نيروهاي خود را تا شهريور ماه سال جاري از خاك افغانستان خارج كند، تصميمي كه عمدتا با استقبال دولت‌هاي منطقه و دولت افغانستان مواجه شده است و همرزمان امريكا در ناتو هم اعلام كرده‌اند كه با پيروي از تصميم امريكا همه نظاميان خود را از خاك افغانستان خارج مي‌كنند. اما با ادامه جنگ و خشونت‌ها در سراسر افغانستان، سوال بزرگي در مورد وضعيت امنيتي اين كشور بعد از خروج نيروهاي خارجي وجود دارد. با اصرار امريكا بر خروج از خاك افغانستان در ۵ ماه آينده، فرآيند سخت و پيچيده‌اي در مقابل مردم افغانستان قرار گرفته است تا در يك فرآيند انتقالي از فرو غلتيدن مجدد اين كشور در باتلاق جنگ‌هاي داخلي كه ۴۰ سال جلوي توسعه و آباداني افغانستان را گرفته است، اجتناب كنند.درست ساعاتي بعد از انتشار بيانيه جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا مبني بر آغاز روند خروج نظاميان امريكايي از افغانستان براساس تعهد امريكا در توافق دوحه با طالبان از يكم ماه مه و تكميل اين فرآيند تا بيستمين سالگرد حملات يازده سپتامبر، آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا در سفري از پيش اعلام نشده وارد كابل شد. به نوشته رسانه‌ها، وزير خارجه امريكا در اين سفر درخصوص دستور كار نشست پيش روي دولت افغانستان با گروه شبه‌نظامي طالبان در استانبول و برنامه‌ريزي براي كيفيت خروج نظاميان امريكايي بر اساس برنامه اعلام شده ۵ ماهه گفت‌وگو خواهد كرد. بلينكن در نشستي با خبرنگاران در كابل تاكيد كرده است كه خروج امريكا به معناي بازگشت افغانستان به دوران جنگ‌هاي داخلي نخواهد بود. همزمان با اين تحولات روز جمعه، محمدجواد ظريف، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران در سخنراني خود در نشست سالانه ريسيناي هند كه امسال به دليل شرايط شيوع بيماري كرونا به صورت آنلاين برگزار شد، از تصميم امريكا براي خارج كردن نيروهايش از افغانستان استقبال و آن را يك اقدام مثبت توصيف كرد. ظريف به طالبان هشدار داد كه بايد رويكرد خود را به گفت‌وگوهاي صلح تغيير دهد، چراكه شرايط افغانستان ديگر امكان بازگشت به دهه ۱۹۹۰ ندارد.
اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان نيز روز جمعه در سخناني تاكيد كرد كه توپ مذاكرات در زمين طالبان است. او گفت: «ما به گفت‌وگو متعهد هستيم. توپ اكنون در ميدان طالبان است. ما براي استانبول كاملا آماده‌ايم. در اين باره اجماع ملي و حكومتي وجود دارد. اكنون مي‌بينيم كه طالبان چه راهي را برمي‌گزينند. موضوع اين است كه كميته سياسي طالبان، از كميته نظامي آنها نمايندگي نمي‌كند و فرماندهان طالبان هنوز صلح را اجتماعي نساخته‌اند.»خروج نظاميان امريكايي در حالي اعلام شده است كه به‌رغم توافق امريكا با گروه شبه‌نظامي طالبان و بيش از شش ماه مذاكره ميان دولت افغانستان و طالبان، كوچك‌ترين بهبودي در وضعيت امنيتي افغانستان ايجاد نشده است و خشونت و خونريزي در اين كشور با شدت ادامه دارد. دفتر هيات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (يوناما) هفته گذشته در گزارشي خبر داد كه در سه ماهه نخست سال جاري ميلادي، ۵۷۳ غيرنظامي در افغانستان كشته و ۱۲۱۰ تن ديگر زخمي شدند كه نسبت به سه ماهه نخست سال گذشته، ۲۹ درصد افزايش را نشان مي‌دهد. همزمان طالبان اعلام كرده است كه قصد ندارد تا پيش از خروج نظاميان خارجي از خاك افغانستان در هيچ نشست جديدي مشاركت كند. اين بيانيه طالبان دورنماي برگزاري نشست ميان دولت افغانستان و طالبان را كه قرار بود در طول روزهاي آينده در استانبول تركيه به ابتكار امريكا برگزار شود، در هاله‌اي از ابهام برده است.
فصل تازه روابط استراتژيك امريكا و افغانستان
محور گفت‌وگوهاي آنتوني بلينكن در كابل با رييس‌جمهور و رييس شوراي عالي مصالحه ملي افغانستان در مورد آينده روابط واشنگتن و كابل بعد از خروج نظاميان امريكايي از خاك افغانستان بود. بلينكن در هر دو ديدار به مقام‌هاي ارشد دولت افغانستان تاكيد كرد كه خروج نظاميان امريكايي به معناي پايان همكاري‌هاي استراتژيك ميان افغانستان و امريكا نخواهد بود. براساس بيانيه ارگ رياست‌جمهوري افغانستان اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان در ديدار با وزير خارجه ايالات متحده امريكا تاكيد كرد به تصميم ايالات متحده امريكا مبني بر خروج نيروهايش از افغانستان احترام مي‌گذارد و «دولت افغانستان تلاش خواهد كرد كه در فرآيند انتقال، همكاري لازم را انجام دهد.» غني افزوده است: «اكنون كه ايالات متحده امريكا قصد خروج نيروهاي‌شان را از افغانستان دارند، ضرورت بحث واضح درخصوص آغاز فصل جديد همكاري‌ها بر محور احترام متقابل و منافع مشترك ميان دو كشور وجود دارد.» وزير خارجه امريكا نيز گفته است كه خروج نيروهاي امريكا از افغانستان «به معني تضعيف مناسبات استراتژيك ميان دو كشور نخواهد بود و ايالات متحده امريكا به تعهدات خويش با دولت و مردم افغانستان پايبند است.» او افزوده است: «ايالات متحده امريكا حمايت‌هاي ديپلماتيك و بشردوستانه خويش را از افغانستان و نيروهاي امنيتي و دفاعي اين كشور ادامه مي‌دهد و تلاش‌هاي خود را به خاطر تسهيل روند صلح افغانستان تداوم خواهد بخشيد.»
ظريف: طالبان بداند كه افغانستان به دهه ۱۹۹۰ برنمي‌گردد
همزمان با تحولات اخير در افغانستان وزراي امور خارجه ايران و هندوستان در كنار مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور افغانستان، در نشستي آنلاين درخصوص آينده افغانستان سخنراني كردند. نشست ريسينا يك كنفرانس چندجانبه است كه توسط انديشكده بنياد تحقيقات نظارتي هند برگزار مي‌شود و به مسائل چالش برانگيز جامعه جهاني مي‌پردازد. اين نشست امسال به صورت آنلاين برگزار شد و موضوع محوري آن آينده افغانستان بعد از خروج نظاميان خارجي از اين كشور بود. محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در اين نشست گفت: اعلام اينكه بالاخره امريكا از افغانستان خارج مي‌شود، «يك اقدام مثبت» است و گروه طالبان نبايد از اين فرصت براي افزايش خشونت استفاده كند. جواد ظريف همچنين گفت: ايران از «خروج مسوولانه» نيروهاي امريكايي از افغانستان استقبال مي‌كند و باور دارد حضور نيروهاي خارجي «هيچ زماني به امنيت منطقه و افغانستان مفيد نبوده است.» آقاي ظريف تاكيد كرد كه «گروه طالبان بايد با استفاده از اين فرصت بلافاصله مذاكره جدي را با دولت افغانستان شروع كند. طالبان نمي‌توانند منتظر بمانند تا خلأ به وجود بيايد و بخواهد از اين خلأ استفاده كند و افغانستان وارد جنگ داخلي شود. طالبان مي‌تواند جزو روند مذاكره باشد، اما نمي‌تواند آن را در كنترل خود داشته باشند.» ظريف گفت: مي‌دانيم كه طرح طالبان «برقراري دوباره امارت اسلامي افغانستان است ولي اين طرح عملي نيست و توافق عمومي در مورد آن وجود ندارد. طالبان بايد بدانند كه بازگشت افغانستان به دهه ۹۰ ميلادي ناممكن است.» وزير امور خارجه ايران كه ايران و منطقه اجازه نمي‌دهد افغانستان به جنگ برگردد و از آنچه «نيروهاي دموكراتيك» در كابل خواند، خواست تا «موضع واحد در مذاكرات» اتخاذ كنند تا مذاكرات به نتيجه برسد.
اس‌جي شنكر، وزير خارجه هند نيز گفت كه كشورش تصميم جو بايدن براي خروج كامل نيروهاي امريكايي از افغانستان را يك «يك اقدام بزرگ مي‌داند كه مسير آينده افغانستان و حتي منطقه را تحت تاثير قرار خواهد داد.» او گفت: هند هر چه در توان دارد براي ثبات و صلح در افغانستان انجام مي‌دهد، اما چالش‌هاي بزرگي در برابر افغانستان و منطقه وجود دارد. حمدالله محب، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور افغانستان هم در سخنان خود در اين نشست آنلاين گفت: «من فكر مي‌كنم اين بهترين فرصت است تا افغان‌ها مسووليت امنيتي كشورشان را به عهده گيرند.» او افزود كه اكنون بهترين فرصت براي صلح است. مشاور امنيت ملي افغانستان تاكيد كرد: «پروسه صلح بايد شامل تمام گروه‌هاي مختلف طالبان باشد، هيچ گروهي از آنها نبايد از آن بيرون بماند.» به باور مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور افغانستان «حالا زمان آن است كه طالبان با حكومت افغانستان صلح كنند و بخشي از جامعه افغانستان شوند.» آقاي محب تصريح كرد كه پس از توافق دوحه، فرصت خوبي به دست طالبان آمده بود كه با گسترش دادن روند سياسي، گروه خود را بيشتر در سياست مطرح بسازند، اما اين گروه با مطرح كردن سناريوهاي غلط براي پيروزي، اين فرصت را از دست دادند. مشاور امنيت ملي در بخشي ديگر از سخنانش، رييس‌جمهور غني را لايق‌ترين فرد براي رهبري پروسه انتقال دانست و گفت: «رييس‌جمهور غني احتمالا بهترين فرد براي رهبري اين انتقال است. هنگامي كه اكثريت نيروهاي امريكايي در سال ۲۰۱۴ عقب‌نشيني كردند، او اين انتقال را رهبري كرد. ما در حال ايجاد تيمي هستيم تا با ايالات متحده و ناتو در زمينه انتقال آنها از كشور همكاري كنيم.»
اختلاف‌نظر در كنگره امريكا درخصوص عقب‌نشيني از افغانستان
به‌رغم اعلام رسمي خروج نيروهاي امريكايي تا شهريور ماه امسال از خاك افغانستان، واكنش‌ها به اين تصميم در ميان قانونگذاران امريكايي يكدست نيست. هر چند اكثريت نمايندگان از هر دو حزب جمهوري‌خواه و دموكرات از اين تصميم حمايت كرده‌اند، اما برخي نمايندگان ارشد دو حزب به شدت از اين تصميم جو بايدن دلخور هستند. درست ساعاتي بعد از انتشار اخباري مبني بر اعلام خروج نظاميان امريكايي از افغانستان، ميچ مك‌كانل رهبر اقليت جمهوري‌خواه سنا، با صدور بيانيه‌اي به شدت از اين اقدام انتقاد كرد. ليندسي گراهام، ديگر نماينده ارشد جمهوري‌خواه نيز با حضور در جمع خبرنگاران تصميم دولت بايدن براي خروج از افغانستان را غيرمنطقي توصيف كرد. با اين حال ديگر چهره‌هاي شناخته شده حزب از جمله تد كروز، رند پل و جاش هاولي از اين تصميم حمايت كرده‌اند و آن را اقدامي مثبت توصيف كرده‌اند. در ميان سناتورهاي كهنه‌كار حزب دموكرات نيز سناتور باب منندز كه به موضع‌گيري‌هاي تند عليه ايران مشهور است، به شدت از تصميم جو بايدن براي خروج نظاميان امريكايي از خاك افغانستان انتقاد كرده است.