هنوز هم وقتي اسم پست را مي‌شنويم ياد صندوق‌هاي زرد‌رنگ با پايه و سقف قرمز‌رنگ سر چهارراه‌ها و نامه و نامه‌نگاري مي‌افتيم. اگر سال‌هاي جنگ را به ياد آوريد، نامه جزئي جدايي‌ناپذير از اين خاطرات است. اما شايد قدمت پست با تاريخ تمدن بشر عجين باشد. آن زمان كه هنوز جوامع انساني ساز و كار و تشكيلات
تعريف‌شده‌اي نداشت، مكاتبات سلاطين و امرا به وسيله كبوتران نامه‌بر جابه‌جا مي‌شد. تا اينكه اين شيوه پادشاهان ايراني را كفايت نكرد و آنان چاپار را به عنوان پستچيان خود برگزيدند.
هرودوت تاريخ‌نگار يوناني تاسيس تشكيلات چاپارخانه‌اي را به داريوش اول نسبت داده است و درباره آن مي‌نويسد: «هيچ وسيله‌اي در جهان سريع‌تر از چاپارهاي پارسي نيست. اين كار ابتكار خود ايراني‌هاست...» ايرانيان باستان با استفاده از اسب و سوار تازه‌نفس (چاپار) نامه‌هاي دولتي را با سرعت به نقاط مختلف مي‌رساندند. انگليسي‌ها از اين روش اطلاع‌رساني استفاده كردند و سيستم پست خود را بنيان نهادند. بعد از آن امريكايي‌ها با بهره‌گيري از چاپار ايراني و با استفاده از اسب نژاد پوني؛ سيستم پستي به نام پوني اكسپرس را در سال ۱۸۶۰ ميلادي ايجاد كردند.
در ايران نيز استفاده از چاپار همچنان ادامه پيدا كرد تا اينكه در سال 1264 ه.ق همزمان با صدارت اميركبير تشكيلات ارتباطي موجود از جمله پست متحول شد. امير تشكيلات پست موجود را مرتب و از حالت انحصار دولتي خارج و آن را عمومي كرد. در سال 1290 در پي سفر ناصرالدين شاه به اروپا شخصي به نام گوستا ريدرر از اتريش به ايران آمد و اولين نظام‌نامه پست كشور را تهيه كرد. با كوشش وي ايران به اتحاديه پستي جهاني پيوست. در سال 1297 ه.ق با تشكيل وزارت پست، اداره چاپارخانه‌ها نيز در اين وزارت جا گرفت. پس از انقلاب اسلامي و بعد از پشت‌سر گذاشتن چند مرحله تغيير و تحول، پست در حال حاضر تحت عنوان شركت ملي پست جمهوري اسلامي ايران خدمات‌رساني مي‌كند.
تعريف پست چيست؟ نقل و انتقال هر نوع پيام اعم از اسناد ، مدارك، كالا و... از نقطه‌اي به نقطه ديگر يك عمل پستي به‌شمار مي‌آيد. بنابراين حيطه فعاليت پست تنها ارسال مراسلات و مكاتبات نيست بلكه گستره وسيع‌تري از حمل و نقل و جابه‌جايي كالا و خدمات را نيز شامل مي‌شود. به‌طور كلي پست به دو دوره سنتي و مدرن تقسيم مي‌شود و چگونگي روند تحولات آن را مي‌توان در بازار ارتباطات و متاثر از عرضه و تقاضا ارزيابي كرد.
با ورود فناورهاي نوين به عرصه ارتباطات اين سوال پيش آمد كه آيا اين فناوري‌ها يك فرصت براي پست است يا تهديد؟ در پاسخ مي‌توان گفت امروزه به كمك استفاده از فناوري‌هاي نوين؛ زنجيره تامين يكپارچه‌اي در سراسر جهان شكل گرفته، توزيع مرسولات بهنگام شده و تجارت الكترونيكي موجب افزايش بسته‌هاي پستي شده هر چند در مقابل، كاهش حجم پست نامه‌ها را به همراه داشته است.
علاوه بر اين افزايش توليدات مراكز توليدي و ميل به مصرف اين توليدات از سوي مصرف‌كنندگان موجب بالا رفتن حجم ترددها به منظور نقل و انتقال كالاها و تامين نيازهاي متقاضيان شده است؛ به موازات اين تحولات و با توجه به تخصص شركت‌ها و ادارات پست در جابه‌جايي مرسولات؛ اين شركت‌ها جهت‌گيري خود را به اين سمت سوق دادند و توانستند تا حد زيادي از بار ترافيك و ترددهاي غيرضروري در شهرهاي بزرگ و جاده‌ها بكاهند، به طوري كه امروزه نقش پست در كاهش آلودگي، حفاظت محيط‌زيست، كاهش هزينه‌ها، افزايش بهره‌وري و توسعه اقتصادي محرز است. بنابراين يك نظام پستي نو و قابل اعتماد، جزو اساسي زيرساخت انتقال اطلاعات مدرن و عامل موثري در تسريع روند توسعه اقتصادي و اجتماعي به شمار مي‌آيد، به‌همين دليل مي‌توان گفت در گذر زمان و متناسب با رشد جوامع بشري، خروج اقتصاد از حالت معيشتي و حركت به سمت صنعتي شدن، توسعه مبادلات تجاري و نياز به ارتباطات در امر توليد؛ نقش پست به عنوان يك حلقه واسط پر‌رنگ‌تر شد.
در واقع مي‌توان ادعا كرد امروزه خدمات پستي كمتر خدمت نهايي تلقي مي‌شود و بيشتر خدمت واسط به‌شمار مي‌آيد. بخشي از اين خدمات كه در عرصه جهاني عرضه مي‌شود شامل خدمات مالي، خدمات ذخيره اطلاعات و تحليل داده يا بازار، خدمات لجستيك، كمك به تجارت الكترونيك، خدمات تحويل اسناد و مدارك و ساير خدمات خرده‌فروشي اعم از مسافرتي است.
خدمات پست در كشورهاي در حال توسعه نيز بيشتر در سه گروه كلي اعم از استفاده از مزاياي فناوري اطلاعات و ارتباطات براي فراهم ساختن خدمات پستي، خدمات كارگزاري (واسطه‌گري دولت و مردم، دولت و بنگاه‌ها و بنگاه‌ها و مشتريان) و راه‌حل‌هاي تجاري (حمل و نقل، انبارداري و...) دنبال مي‌شود.
در پايان در پاسخ به اين سوال كه آيا با رونق وسايل و شيوه‌هاي ارتباطي، شاهد افوال پست خواهيم بود؟ مي‌توان اين مثال را مطرح كرد كه با گسترس وسايل ارتباطي ديگر كسي به مسافرت نخواهد رفت، در حالي كه برعكس با گسترش انواع اين وسايل، سفرها چند‌برابر شده است. بنابراين هرچه ارتباطات الكترونيكي بيشتر شود تقاضا براي استفاده از خدمات پست به‌ويژه در بخش جابه‌جايي كالا بيشتر مي‌شود.
بنابراين رونق و شكوفايي پست در ايران مانند بسياري از نقاط جهان، در گرو حركت در مسير تامين نيازهاي توليد‌كنندگان، مصرف‌كنندگان و ادارات و سازمان‌ها با تكيه بر سه اصل بنيادين سرعت، دقت، امنيت و ارايه خدماتي با قيمت رقابتي است.
كارشناس ارتباطات شركت ملي پست