گشتي در سي‌ويكمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران
بلاتكليفي ناشران افغان و فروش بن‌كارت‌هاي كتاب
نمايشگاه كتاب همچنان به كار خود ادامه مي‌دهد و بسياري از مشكلات همچنان لاينحل باقي مانده‌اند. گرچه اين نمايشگاه از لحاظ تعداد زياد بازديد‌كنندگان حرفي براي گفتن دارد اما خبرهايي هم داريم كه نشان از وضعيت پريشان بخشي از كارها دارد.
مشكل لاينحل ناشران افغان
ظاهرا در نمايشگاه امسال، قرار نيست آب خوش از گلوي دوستان افغان شركت‌كننده در نمايشگاه پايين برود چون حجم عظيمي از كتاب‌هاي ناشران افغان هنوز هم به دلايل نامعلوم و عدم اقدام به موقع برگزار‌كنندگان، در پشت مرز سرگردانند. البته رييس نمايشگاه كتاب تهران به ميان خبرنگاران آمده و در صحبت‌هايي تلاش كرد دلخوري به وجود آمده را براي افغانستان كه نخستين كشور مهمان ويژه نمايشگاه كتاب تهران نيز بوده است، برطرف كند. محسن جوادي گفته كه «اين دوستان از مبادي‌اي غير از مبادي تعيين شده، براي ورود كتاب‌شان اقدام كرده‌اند و اين مسير متفاوت، كار را طولاني كرده است» اما در عين حال نسبت به حل اين مشكل، ابراز اميدواري كرده است. سيدعباس صالحي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي هم با ورود مستقيم به اين موضوع، خبر از گشايش‌هايي فوري در اين باره داده است.
سير نزولي كتابخواني از زبان داوري‌اردكاني
دكتر رضا داوري اردكاني ضمن بازديد از نمايشگاه كتاب گفته كه نسبت به زمان قديم مطالعه ما كمتر شده و سير نزولي داشته است. رييس فرهنگستان علوم با اشاره به شعار نمايشگاه امسال كه «نه به كتاب نخواندن» است، گفت: «شعار «نه به كتاب نخواندن» در واقع درخواست نيست؛ بلكه يك اعتراض است. اين شعار اعتراض مي‌كند به اينكه مردم كتاب نمي‌خوانند. اكنون نيز مشغوليت در فضاي مجازي سبب شده مردم كمتر كتاب بخوانند.»
رونق بيش از پيش كتاب‌هاي كپي شده
ارايه ترجمه‌هاي كپي شده از كتاب‌هاي پرفروش در سطح شبستان مصلي بار ديگر اعتراض ناشران و مترجمان اين آثار را بلند كرده است. با اين حساب وقتي پاي درآمد بالا در ميان باشد، هيچ فعالي در اين عرصه دست و پاي خود را براي بهره‌مند شدن از اين پديده بسته نمي‌خواهد و همين مساله است كه برخي ناشرنماها را به صرافت حضور غيرحرفه‌اي و غيرمسوولانه برخي آثار در نمايشگاه كتاب مي‌اندازد. از سويي در ميان غرفه‌ها آثاري را در زمينه ترجمه مي‌توان يافت كه به طور مشخص و عيني كپي شده از كتاب ترجمه شده توسط مترجم ديگري است و تنها جاذبه فروش آن بوده است كه ناشرنما را به صرافت اين انداخته است يك كپي ناشيانه از اثر را حتي با طرح جلدي شبيه نسخه اصلي آن در نمايشگاه كتاب عرضه كند. امسال هم پديده بازار كتاب قاچاق و فروش نسخه‌هاي غيرقانوني در سطح تهران و شهرستان‌ها حضور اين دست كتاب‌ها در نوع خود قابل توجه است. مريم مفتاحي از مترجمان خوشنام و با سابقه كشور روز گذشته در همين زمينه گفته است كه اين وضعيت غيرقابل پذيرش است. چنين افرادي كه نام‌شان به عنوان مترجم روي كتاب‌ها درج شده اصلا وجود خارجي ندارند و اين كتاب‌ها كاملا كپي‌برداري شده از كتاب‌هاي مترجمان است.
كاهش محسوس كتاب‌هاي خوب براي كودكان و نوجوانان
يك نويسنده كودك و نوجوان گفته كه گسترش فناوري‌هاي نوين دليل قانع‌كننده‌اي براي تيراژ اندك كتاب در ايران نيست و صاحب‌نظران بايد براي اين مشكل راهكار ارايه كنند. داوود اميريان، نويسنده كتاب‌هاي كودك و نوجوان در اين زمينه گفت: اگرچه اين ابزارها و رسانه‌ها - نسبت به زمان كودكي ما كه تلويزيون چندان برنامه‌اي نداشت و فضاي مجازي هم نبود - در كاهش تيراژها نقش دارند اما اين كاهش از عدد مثلا ۱۰۰ هزار به هزار و ۲۰۰ نسخه واقعا نگران‌كننده است و به ريشه‌يابي نياز دارد. صرفا با برگزاري ميزگرد و همايش هم قابل حل نيست بايد اقدام‌هاي عملي صورت بگيرد. نويسنده رمان گردان قاطرچي‌ها افزود: در حال حاضر بازار كتاب كودك از كارهاي بازاري و آثار بي‌كيفيت گونه وحشت لبريز شده است و ما در بين نويسندگان ايراني هم گاهي با آثار خوبي روبه‌رو مي‌شويم اما آثار تاليفي اين حوزه چندان شاخص نيست به نحوي كه خواننده را درگير بكند و دوباره بخواهد آن اثر را بخواند اين مساله به خواننده ضربه مي‌زند.
سفيركشور لهستان از نمايشگاه بازديد كرد
ياروسلاف دومانسكي، سفير لهستان در تهران ضمن بازديد از نمايشگاه گفته از زماني كه درمورد نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران شنيدم، علاقه‌مند بودم در آن حضور يابم. البته اصلا انتظار چنين خوشامدگويي گرمي را نداشتم اما تصور مي‌كنم اين ارتباط گرم و دوستانه به دليل روابط طولاني تاريخي، فرهنگي و سياسي دو كشور است.
فروش علني بن‌كارت‌هاي كتاب
فروشندگان بن‌كارت كه حتي سختي راه سفر را هم به جان خريده و از استان ديگري خود را به تهران و مصلي رسانده‌اند، با همه خط و نشان كشيدن‌هاي مسوولان امسال در مصلي مشغول خارج كردن اندك يارانه نشر از چرخه آن هستند. ماجراي يارانه‌هاي نشر سال‌هاست كه مورد بحث و بعضا انتقاد اهالي نشر و كارشناسان قرار داشته و دارد. اين مباحثه‌ها نهايتا منجر به آغار اصلاحاتي در شيوه و روش تخصيص اين يارانه‌ها به آن بخشي كه هنوز براي ايام نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران تخصيص داده مي‌شود، شده است. حذف بن‌كارت كاغذي كه به زعم مسوولان به راحتي امكان نقد شدن و صرف شدن در مسيري غير از خريد كتاب داشت، يكي از راهكارها بود. با اين حال جايگزين كردن بن‌كارت الكترونيك هنوز نتوانسته به تمامي جلوي نقد شدن بن‌كارت‌ها بدون خريد كتاب و خروج يارانه از چرخه نشر را بگيرد و در اين 4 سال حتي با وجود كنترل جدي كارگروه نظارت بر تخلفات نمايشگاه شاهد گزارشات تخلفي در اين حوزه هستيم كه بعضا با راي محروميت از حضور در نمايشگاه كتاب تهران و نمايشگاه‌هاي استاني سال بعد و... هم مواجه شده است.